Η Κόμη της Βερενίκης

Στον αστερισμό του Λέοντα, στην ουρά του, ο Ερατοσθένης (276-194 π.Χ.) αναφέρει την ύπαρξη σκοτεινών αστέρων που λέει ότι ονομάζονται Πλόκαμος Βερενίκης Ευεργέτιδος.

Άγνωστο παραμένει ποια Βερενίκη εννοείται, ίσως η σύζυγος του Πτολεμαίου Γ' του Ευεργέτη (284-222 π.Χ), η Βερενίκη Β'.

Όποια και να είναι, δεν συμπεριλαμβάνεται στα μυθολογικά λεξικά, καθόσον η ιστορία της κινείται μεταξύ μύθου και ιστορίας, πόσο μάλλον που ό,τι καταστερίζεται είναι ένας πλόκαμος των μαλλιών της.

Η Βερενίκη αυτή ήταν κόρη του βασιλιά της Κυρήνης Μάγα και της Απάμης, κόρης του βασιλιά της Συρίας Αντίοχου Α' Σωτήρος.
Ο αρραβώνας της με τον Πτολεμαίο Γ' (250 π.Χ.) εξυπηρετούσε πολιτικές σκοπιμότητες, ωστόσο η Βερενίκη παντρεύτηκε τον επόμενο χρόνο, λίγο μετά το θάνατο του πατέρα της και με τη συναίνεση της μητέρας της, τον Μακεδόνα Δημήτριο τον Καλό, γιο του Δημητρίου του Πολιορκητή και ετεροθαλή αδερφό του Μακεδόνα βασιλιά Αντίγονου Β' Γονατά.

Λίγο μετά την άφιξή του στην Κυρήνη, η Βερενίκη δολοφόνησε τον άνδρα της στη κρεβατοκάμαρα της μητέρας της Απάμας, με την οποία είχε συνάψει ερωτικές σχέσεις και η οποία επιβίωσε.
Άκληρη από τον Δημήτριο η Βερενίκη παντρεύτηκε τελικά τον γαμπρό που εξαρχής ήταν προορισμένος για εκείνη, δηλαδή τον Πτολεμαίο Γ', και απέκτησε μαζί του αρκετά παιδιά: την Αρσινόη Γ', τον Πτολεμαίο Δ' Φιλοπάτορα, διάδοχο του πατέρα του, έναν γιο του οποίου το όνομα μας είναι άγνωστο, τον Αλέξανδρο, τον Μάγα και τη Βερενίκη. Συμβασίλεψε με τον σύζυγό της την περίοδο 246-222 π.Χ. και έμειναν γνωστοί ως «Θεοί Ευεργέτες».

Λίγο μετά το γάμο τους, ο Πτολεμαίος άφησε τη γυναίκα του -στο νυφικό κρεβάτι λέει ο Καλλίμαχος- και έφυγε από την Αίγυπτο για να υποστηρίξει την αδερφή του, Βερενίκη κι αυτή, στον τρίτο συριακό πόλεμο.

Και εδώ αρχίζει ο θρύλος. Ακολουθώντας παλιές συνήθειες, η Βερενίκη υποσχέθηκε να αφιερώσει μια μπούκλα από τα πλούσια και όμορφα μαλλιά της στον ναό της θεάς Αρσινόης Αφροδίτης στο Ζεφύριο (ακρωτήριο στην Κάτω Αίγυπτο), αν ο άνδρας της επέστρεφε σώος και αβλαβής από τον πόλεμο.
Όταν εκείνος επέστρεψε, η Βερενίκη εκπλήρωσε το τάμα της, όμως την επομένη ο πλόκαμος χάθηκε.

Και ο Κόνων από τη Σάμο, μαθηματικός, αστρονόμος και αστρολόγος στην αυλή του φαραώ, εξαργυρώνοντας πολιτικά για λογαριασμό της βασιλικής οικογένειας το «συμβάν» είπε πως η μπούκλα χάθηκε μυστηριωδώς και εμφανίστηκε ως αστερισμός στον ουρανό.
Ο αστερισμός ονομάστηκε Κόμη ή Πλόκαμος της Βερενίκης (Στρ.1.1.6).

Και ο Καλλίμαχος (310-240 π.Χ.) έγραψε ένα, χαμένο σήμερα, ποίημα για τον βόστρυχο αυτό, περιγραφή του οποίου διασώζει ο Κάτουλος (87-47 π.Χ.) που μιμούνταν τον Καλλίμαχο. Θα πρέπει, βέβαια, να σημειώσουμε ότι ο Άρατος (305-240 π.Χ.), και αυτός μαθηματικός, αστρονόμος και ποιητής, περιγράφει τα αστέρια στην ουρά του Λέοντος, όμως δεν δίνει κανένα όνομα.

Ο Ερατοσθένης εντάσσει τον πλόκαμο στον αστερισμό του Λέοντα. Βάσιμα εικάζουμε ότι η ιστορία για την Κόμη της Βερενίκης είναι ένα πολιτικό μύθευμα.