ЭЄ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ. Μέρος 1

Πυρήνας της αρχαίας ελληνικής θρησκείας είναι η φυσιολατρεία που αναπτύχθηκε πάνω σε ανιμιστικό έδαφος. 

Για συστηματικούς λόγους διακρίνουμε τρείς τύπους αυτής της θρησκείας :

α). Κλασική ή Ολυμπιακή ή Ομηρική θρησκεία. 

Είναι ο τύπος της ηρωικής - αριστοκρατικής εποχής με μυκηναϊκά στοιχεία. Οι θεοί είναι ωραίοι και διάκεινται φιλικά προς τον άνθρωπο. Έχουν ελαττώματα ίδια με τους ανθρώπους αλλά είναι μάκαρες και αθάνατοι. Βρίσκονται  όμως κάτω από την νομοτέλεια της φύσης : την Ειμαρμένη.

β). Μυστηριακή θρησκεία. 

Είναι ο τύπος του μυστικισμού που συναντάμε στον Ορφισμό, στην λατρεία του Διονύσου, της Δήμητρας, της Κυβέλης, κ.α. Ο άνθρωπος αναζητάει την λύτρωση και την ένωση με τον θεό.

γ). Λαϊκή θρησκεία. 

Είναι η επίσημη λατρεία της  "πόλεως - κράτους" : το κλασικό δωδεκάθεο που κατά τους ελληνιστικούς χρόνους πλουτίστηκε με στοιχεία μυστηριακής λατρείας. Στη λαϊκή, συναντάμε επίσης δευτερογενή στοιχεία φετιχισμού και τοτεμισμού.

Ιδιαίτερα ευαίσθητοι οι Έλληνες στο αγαθό της ελευθερίας δεν είχαν "Ιερές γραφές και Εντολές"  ή "Θείες αποκαλύψεις"  ούτε "Δογματικά βιβλία" που να ασκούν επάνω τους έναν πνευματικό καταναγκασμό.

Τα Ομηρικά έπη υπήρξαν μαζί και τα ιερά τους βιβλία. 

Έτσι, όσοι  ήθελαν να φιλοσοφήσουν βαθύτερα πάνω σε θεολογικά ζητήματα, όλο κι απομακρύνονταν από την παραδοσιακή λαϊκή θρησκεία, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται συνεχώς όλο και καινούργιες θρησκευτικές ιδέες μέσα στον ελεύθερο διαλεκτικό στίβο.

Ωστόσο, το επίσημο κράτος, η πολιτεία, τιμωρούσε συχνά την  "ασέβεια" για πολιτικούς βασικά λόγους, αλλά κι από κοινωνική σκοπιμότητα.

Η ελληνική θρησκεία είναι το αποτέλεσμα ενός επιτυχημένου κράματος της φαντασίας και της Λογικής, του λαού που γέννησε την πιο αξιόλογη Μυθολογία και Φιλοσοφία.

Ο Έλληνας δεν ανέχεται έναν θεό τυλιγμένο μέσα στο μυστήριο, όπως ο Ασιάτης.

Θέλει τον θεό του τέλειο, μεγαλοδύναμο αλλά κατανοητό. Να προσδιορίζεται αλλά και να περιορίζεται από την Λογική. 

Για αυτό ούτε η βούληση, ούτε η δύναμη των θεών είναι αυθαίρετη και απεριόριστη, αλλά συμμορφώνονται πάντα προς την Μοίρα (την Ειμαρμένη), δηλαδή την Συμπαντική - Φυσική - Νομοτέλεια.

Ο Νίτσε στην Γέννηση της Φιλοσοφίας, μας λέει : 

"Οι Έλληνες όμως βάλθηκαν από μιας αρχής να συμπληρώσουν και να επαυξήσουν, να εξυψώσουν και να εξαγνίσουν τη δανεική τους γνώση με τόση θέρμη και δεξιοσύνη, που έγιναν κατά μια ανώτερη έννοια και σε σφαίρα αληθινοί  "εφευρέτες".
 Πραγματικά, ανακάλυψαν τους κυριώτερους τύπους του φιλοσοφικού πνεύματος, στους οποίους όλες οι μεταγενέστερες γενεές δεν πρόσθεσαν τίποτε το ουσιαστικό".

Στον Diels (Leukippos B,2) διαβάζουμε : 

"Λεύκιππος πάντα κατ΄ ανάγκην, τήν δ΄αυτήν υπάρχειν ειμαρμένην. Λέγει γαρ εν τώ Περί Νού : ουδέν χρήμα (πράγμα) μάτην γίνεται, αλλά πάντα εκ λόγου τε και υπ΄ανάγκης".

Έτσι και οι Έλληνες θεοί, μπαίνουν αναγκαστικά κάτω απ΄ το ζυγό του πεπρωμένου του σύμπαντος.

 Ακόμα, δεν επιδιώκουν να κρατήσουν τη βασιλεία τους με απειλές για κάποια κόλαση ή υπόσχεση για κάποιο παράδεισο, σπέρνοντας το φόβο ή την ελπίδα στους υπηκόους τους.

Οι Έλληνες πολύ λίγο ενδιαφέρονται για μια μέλλουσα ζωή και για την τύχη της ψυχής μετά θάνατο, ενώ αντίθετα πολύ ενδιαφέρονται για την επίγεια ζωή που αποτελεί το πεδίο του ευγενικού αγώνα για την άσκηση των ηθικών και πολιτικών αρετών, για την ολοκλήρωση του χαρακτήρα (προσωπικότητας), για την κατάκτηση του  "αγαθού" που σαν υπέρτατη αξία κλείνει μέσα του αρμονικά τις μεγάλες έννοιες της Ελευθερίας, της Δικαιοσύνης, της Ανδρείας, του κάλλους, κλπ.

[Συνεχίζεται...]

ΙΕΡΑ ΕΛΛΑΣ