ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ – ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Σύμφωνα με τον Πλάτωνα και επαναλαμβανόμενο από την Μεσαιωνική αντίληψη, “ο τόπος του καθαρού φωτός” (Δάντης), κατοικία των αγγέλων και των μακάρων κοντά στο Θεό.
(Ίδε Πλάτων).
ΠΕΙΣΙΘΑΝΑΤΟΙ
Πεισιθάνατοι, κατά την αρχαιότητα, ήσαν εκείνοι οι οποίοι, δια της επιχειρηματολογίας των, έπειθαν τους ανθρώπους να γίνονται αυτόχειρες, θέτοντας έτσι τέρμα στην ζωή τους, δηλαδή να αυτοκτονούν!. Κύριος εκπρόσωπος αυτής της «σχολής» ήταν ο Ηγησίας ο Κυρηναίος ο οποίος, για τον λόγο αυτό, είχε επονομαστεί «Πεισιθάνατος».
Ο Ηγησίας εκπροσωπούσε μια ιδιαίτερη τάση του ηδονισμού. Η έλλειψη οποιασδήποτε δυνατότητας για μια ανέφελη αίσθηση της ηδονής στην ανθρώπινη ζωή οδήγησε τον Ηγησία να θεωρήσει την πλήρη απουσία της αίσθησης, δηλαδή τον θάνατο, τον πιο ποθητό για τον άνθρωπο στόχο.
Συνεπής προς αυτή την πίστη του ο Ηγησίας σύστηνε στα έργα του (στον διάλογο Αποκαρτερών = «ο αυτόχειρας») και στις διαλέξεις του στους ακροατές του να δίνουν οι ίδιοι τέλος στη ζωή τους (εξού και το παρωνύμιο του: «αυτός που πείθει τους άλλους να πεθάνουν»).
Γι’ αυτό και ο Πτολεμαίος Α’ πρέπει να του απαγόρευσε τη διδασκαλία στην Αλεξάνδρεια. Οι οπαδοί αυτής της ηδονιστικής τάσης αυτοονομάζονταν Ηγησιακοί.
ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
Ποια ήταν, αλήθεια . η περίφημη Περιπατητική Σχολή, που όλοι μας έχουμε μάθει από το σχολείο;
Είναι γεγονός ότι έτσι ονομάστηκε η Σχολή που ίδρυσε ο Αριστοτέλης. Και ας δούμε πώς έχουν ακριβώς τα πράγματα:
Το 335-334 π.Χ., αμέσως μετά το θάνατο του Φιλίππου, ο Αριστοτέλης επέστρεψε από τη Μακεδονία στην Αθήνα. Εκεί, έξω από την πόλη, στα βορειοανατολικά της όρια, ανάμεσα μάλλον στο Λυκαβηττό και τον Ιλυσσό, μπροστά στην Πύλη του Διοχάρη, στο Λύκειο, νοίκιασε ορισμένα κτίρια – ως ξένος δεν μπορούσε να τα αγοράσει – και ίδρυσε την Περιπατητική Σχολή. Κάθε πρωί περπατούσε πάνω – κάτω με τους μαθητές του, στις στοές που υπήρχαν εκεί, ή ανάμεσα στα δένδρα, και συζητούσε μαζί τους τα πιο δύσκολα φιλοσοφικά προβλήματα.
Όταν πέθανε ο Αριστοτέλης, τη διεύθυνση της σχολής ανέλαβε ο Θεόφραστος, που με τη μακρόχρονη και γόνιμη διδασκαλία του, και με τα πολυάριθμα συγγράμματά του συντέλεσε πολύ στην εξάπλωση και την εδραίωσή της.
Επίσης, όταν πέθανε, της άφησε ιδιόκτητο ίδρυμα. Στη συνέχεια την ανέλαβαν οι Εύδημος ο Ρόδιος, Αριστοξενος ο Ταραντίνος, Δικαίαρχος, Κλέαρχος, Δημήτριος ο Φαληρεύς.
Αργότερα, οι Περιπατητικοί αφιερώθηκαν στη μελέτη των ίδιων των έργων του Αριστοτέλη, με πρώτο τον Ανδρόνικο το Ρόδιο, ο οποίος εξέδωσε συστηματικά, υπομνημάτισε αρκετά και ήλεγξε τη γνησιότητα των αριστοτελικών συγγραμμάτων.
Ανάμεσά τους, ξεχώρισε ο Αλέξανδρος ο Αφροδισιεύς. Άλλοι περιπατητικοί της ύστερης περιόδου, είναι ο Βόηθος ο Σιδώνιος, ο Αρίστων ο Αλεξανδρεύς, ο Ξέναρχος από τη Σελεύκεια, ο Νικόλαος ο Δαμασκηνός, ο Πτολεμαίος ο Χέννος, ο Ερμίνος, κ.ά..
ΕΙΔΑΜΕ, λοιπόν, ότι Περιπατητικοί ονομάζονταν γενικά οι οπαδοί της αριστοτελικής φιλοσοφίας. Λέγεται πως οι μαθητές του Αριστοτέλη πήραν αυτό το όνομα επειδή ο φιλόσοφος δίδασκε τα μαθήματά του στο Λύκειο χωρίς να κάθεται, αλλά περπατώντας, και στον περίπατό του αυτό τον συνόδευαν οι οπαδοί του.
Όμως η άποψη αυτή δεν φαίνεται να είναι απόλυτα ακριβής. Η λέξη «περίπατος» έχει και την έννοια ενός μεγάλου οικοδομήματος με στοές, όπου γίνεται διδασκαλία.
Πάντως, με τη λέξη «περιπατητικοί» χαρακτηρίζονται όλοι οι οπαδοί του Αριστοτέλη διαμέσου των αιώνων.
Υπάρχουν διάφορες ομάδες περιπατητικών. Στην πρώτη περίοδο ανήκουν οι άμεσοι μαθητές του Αριστοτέλη και οι διάδοχοί τους. Ανάμεσα τους ήταν και ο Θεόφραστος από την Ερεσσό της Λέσβου, που πέθανε το 288 π.Χ., και θεωρείται ο διάδοχος του Αριστοτέλη ως επικεφαλής της Σχολής.
Άλλοι άμεσοι μαθητές του Αριστοτέλη υπήρξαν ο Εύδημος ο Ρόδιος, ο Αριστόξενος ο Ταραντίνος και ο Δικαίαρχος από τη Μεσσήνη της Σικελίας. Μαθητής του Θεόφραστου υπήρξε ο Δημήτριος ο Φαληρεύς, που είχε όλη την πολιτική εξουσία της Αθήνας ανάμεσα στο 317-307 π.Χ.
Το Θεόφραστο διαδέχτηκε στη διεύθυνση της Σχολής ο Στράτωνας ο Λαμψακηνός, από το 287 ως το 269 π.Χ. Η υπόλοιπη σειρά διαδοχής στη Σχολή υπήρξε ως εξής: ο Λύκωνας έως το 228 π.Χ., ο Αρίστων ο Κείος, ο Κριτόλαος από τη Φασηλίδα της Λυδίας. Στην ομάδα των περιπατητικών της πρώτης περιόδου ανήκουν επίσης ο Άρμιππος και ο Σωτίων.
Η δεύτερη περίοδος των περιπατητικών αρχίζει με τον Ανδρόνικο το Ρόδιο, που είχε τη διεύθυνση του Λυκείου από το 70 ως το 50 π.Χ. Αυτός, μαζί με το γραμματικό Τυραννίωνα, πραγματοποίησε την έκδοση όλων των επιστημονικών συγγραμμάτων του Αριστοτέλη και μαθητής του αναφέρεται ο Βοηθός από τη Σιδώνα.
Ο Νικόλαος Δαμασκηνός αναφέρεται ως περιπατητικός φιλόσοφος του 1ου αιώνα π.Χ. Η τελευταία περίοδος των περιπατητικών αρχίζει με τον Αριστοκλή από τη Μεσσήνη. Ο Αριστοκλής έζησε γύρω στο 180 μ.Χ. και είχε μαθητή του τον Αλέξανδρο τον Αφροδισιέα, που υπήρξε ο καλύτερος σχολιαστής του Αριστοτέλη.
Τον 2ο αιώνα μ.Χ. έζησε και ο περιπατητικός Ασπάσιος. Τον 3ο αιώνα μ.Χ., η Σχολή των Περιπατητικών συγχωνεύθηκε με τη Σχολή των Νεοπλατωνικών. Ως περιπατητικοί αναφέρονται ο αστρονόμος Κλαύδιος Πτολεμαίος και ο ιατρός Κλαύδιος Γαληνός.
Μερικές από τις κοινές δοξασίες των περιπατητικών φιλοσόφων είναι ότι διέκριναν την ύλη από το είδος, τη δύναμη από την ενέργεια.
Παραδέχονταν πως ο κόσμος είναι αιώνιος και πως η πρώτη πηγή, που μεταδίδει την κίνηση σ’ όλο το κοσμικό σύμπαν, είναι ο θείος νους, που τον χαρακτήριζαν ως το κινούν ακίνητο.
Για την εξήγηση του φυσικού σύμπαντος χρησιμοποιούσαν την έννοια της κίνησης, θεωρούσαν όμως ότι ο κόσμος ήταν ένα σύνολο οργανωμένο για την εξυπηρέτηση ορισμένων σκοπών.
Γι αυτούς, στην πολιτική ζωή, το πολιτειακό σύνολο είχε προτεραιότητα απέναντι στο μεμονωμένο άτομο. Έλεγαν πως ο άνθρωπος γίνεται ενάρετος όταν κατορθώνει να έχει διανοητικές και ηθικές αρετές και να μετριάζει τα πάθη του.
Οι περιπατητικοί φιλόσοφοι ασχολούνταν συνήθως με την καθαρά επιστημονική έρευνα, σιγά-σιγά όμως έγιναν σχολιαστές των έργων του Αριστοτέλη.
Ο Θεμίστιος, ο Σιμπλίκιος και ο Φιλόπονος υπήρξαν οι τελευταίοι περιπατητικοί φιλόσοφοι της αρχαιότητας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου