ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ - ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ - ΤΑ ΦΑΛΛΗΦΟΡΙΑ

Απο το καρναβάλι στης Ελλάδας, ναι !

 Και μάλίστα της Αρχαίας μας Ελλάδας, ξεκίνησαν τα καρναβάλια όλου του κόσμου. 

Από τον Διόνυσο, τους Σάτυρους, τις Μαινάδες και τις Βάκχες. 

Εκέινοι μας έδειξαν πως να γιορτάζουμε ή έστω οι πρόγονοι μας αυτά άφησαν παρακαταθήκη.

Την εποχή που η Φύση ετοιμάζεται να υποδεχτεί την Άνοιξη γίνεται μια σειρά προετοιμασιών.

 Ανθεστήρια : Πιθοίγια, Χόες, Χύτροι, και Ιεροί γάμοι.

Τι έιναι όμως όλες αυτές οι λέξεις που γιόρταζαν οι πρόγονοι μας , και ποια η σύνδεση με την Ελλάδα του σήμερα και τον υπόλοιπο κόσμο; 

Ας τα δούμε αναλυτικά πιο κάτω : Ανθεστήρια εκ του «αναθέσσασθαι» που σημαίνει την ανάκληση των ψυχών .

1η μέρα Πιθοίγια

Οι πρόγονοί μας συνήθιζαν να ανοίγουν τους πίθους με το νέο κρασί έφερναν το πρώτο κρασί στο εν Λίμναις ιερό του Διονύσου και με σπονδές, χόρευαν και τραγουδούσαν ευχαριστώντας το Διόνυσο, την χαρά της ζωής, τον θεό που διαμελίζεται και επανέρχεται στη Ζωή, με την βοήθεια της Αθηνάς - Σοφίας και του Απόλλωνα- θεού της αρμονίας, της θεραπείας, της μαντικής, της μουσικής.

Λέγεται πως πυθάρια γεμάτα απο νερό σφραγίζονταν και κατα την διάρκεια της νύχτας μετατρέποταν σε κρασί, ως θαύμα στην Άνδρο, την Πάρο και σε πολλά άλλα μέρη. 

Οι Χόες γιορτάζονταν με μεγάλη πομπή με το άρμα του Διονύσου, όπου πάνω σε ένα καράβι, με τροχούς, υπήρχαν μεταμφιεσμένοι Σάτυροι με πήλινες μάσκες .

Φορούσαν τομάρια ζώων, ή άλειφαν τα πρόσωπά τους με τρυγία, δηλαδή το κατακάθι του κρασιού, και στεφανωνόντουσαν με κισσό, το ιερό σύμβολο του Διονύσου που αναγεννάται , που μας θυμίζει το ανθρώπινο πάθος και μας οδηγεί στην μέθεξη και ουχί στην μέθη.

Οι Σάτυροι συνήθιζαν να χοροπηδούν και να τραγουδούν «αι εκ των αμαξών λοιδορίαι», να πειράζουν τον κόσμο, φορώντας τραγόμορφες μάσκες (ίσως από εδώ βγήκε και η λέξη καρναβάλι αφού καρναβαλλίζω σημαίνει βαλλισμός των κάρνων δλδ πηδηχτός χορός των βοσκημάτων. 
Κατά Ησύχιο κάρνος· φθείρ. βόσκημα, πρόβατον).

Το βόσκημα γενικά μπορεί να είναι τράγος, γίδα, πρόβατο. 

Υπάρχει και η πιθανότητα βέβαια να σχετίζεται η λέξη καρναβάλι με με την λέξη “αποκριά” δλδ αποχή από το κρέας.

Αυτή όμως είναι μια ετυμολογία της λέξεως σύγχρονη βασισμένη στην Χριστιανική νηστεία και τοποθετεί την παραγωγή της λέξεως καρναβάλι μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού.

Το καρναβάλι ίσως να σχετίζεται και με τα Κάρνεια και τον Θεό Κάρνειο Απόλλωνα, μιας και στους Δελφούς Απόλλων και Διόνυσος είναι "Εν το αγαθόν, το άρρητον, το απλούν, την αλήθεια". 

Παρόλα αυτά θεωρώ ότι δεν μπορεί προέρχεται από έκεί, μιας και τα Κάρνεια γιορτάζονταν Αύγουστο-Σεπτέμβριο και δεν υπήρχαν έθιμα με Σάτυρους ή κάποια γιορτή των νεκρών, όπως λέμε τα σημερινά ψυχοσάββατα των Χριστιανών που τυγχάνουν την ίδια περίοδο με την διάρκεια του Καρναβαλιού. 

CARNE- ΚΟΡΝ = ΚΕΡΑΤΟ ΚΑΙ ΒΑΑΛ - ΑΒΕΛΙΟΣ- ΑΕΛΙΟΣ- ΒΗΛΟΣ = Ο ΗΛΙΟΣ .

 'Ισως τελικά συνειρμικά μπορούμε να αντιληφθούμε τον άμεσο συσχετισμό των τραγόμορφων Σατύρων, ακόλουθων του Διονύσου , του Απόλλωνα Ήλιου. 

Πολύ σημαντική και μυστηριακή σε όσους αρέσει να εντριφούν στις αρχαίες μας παραδόσεις ειναι και ο Ιερός γάμος της Βασσιλίνας.

Σε πολλά χωριά, και στην Θήβα γιορτάζεται ακόμα και σήμερα ο βλάχικος γάμος. 

Κρατά και αυτός τις ρίζες του στα Βουκόλια (αρχαία Διονυσιακή γιορτή που κατέληγε σε γάμο).

Ο Πανούσης σάτυρος χοροστατεί, το πανάρχαιο μυητικό γαϊτανάκι που πλέκει την μοίρα των ανθρώπων ξεδιπλώνεται και μοιάζει με μια αλυσίδα άρρηκτα δεμένη του ανθώπου με τη φύση, του ορατού με το αόρατο, με κύριο σκοπό την ανανέωση και την γονιμότητα όλου του σύμπαντος.

Αξιοσημείωτο είναι μετά τον Ιερό γάμο που παρεμπιπτόντως γιορτάζεται στην Κέρκυρα, στην Κληματιά, στο Χλωμό, στο Μαραθιά, στα Κρητικά, στους Γιαννάδες , Ο ΧΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΕΘΑΜΕΝΟΥ που συμβολίζει τον θάνατο του Χειμώνα και τον ερχομό , την γέννηση , την βλάστηση και την άνθηση της Φύσης, την 'Ανοιξη.

Μήπως μας θυμίζει και τον χορό των νεκρών που γιορτάζουν οι καθολικοί στην Λατινική Αμερική; ...ή των Ποντίων που χορεύουν μετά την κηδεία των νεκρών τους; 

Αλλά ας επιστρέψουμε στους Χύτρους όπου οι πρόγονοί μας, τιμούσαν τους νεκρούς από τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, και αφιέρωναν τα κόλλυβα στον Χθόνιο Ερμή, τον ψυχοπομπό.

 Έβαζαν και κόκκινη κλωστή γύρω από το βωμό και τους μύστες για προστασία από τα πνεύματα.

Βλέπετε και τα κόλλυβα οι πρόγονοι μας τα είχαν επινοήσει, μόνο που λέγοταν πανσπερμία, ή πολυσπόρια.

Και έρχεται και ο μήνας Μάρτιος που συνηθίζουμε να φοράμε τον γνωστό μάρτη, την πλεξούδα με το κόκκινο και το λευκό νήμα....

Τώρα πιστέυω πως κάπως ενώνουμε το χάσμα από το χθές μέχρι σήμερα...

Τελικά τι έχει αλλάξει ; Τα έθιμα κρατούν την Ιστορία μας και τον πολιτισμό μας.

 Σάτυροι τραγόμορφοι βωμολοχίες Καλόγεροι, Κούκερος ή Χούχουτος ή Σταχτάς ή Μπέης ή Κιόρμπεκς, μήπως σας θυμίζουν τους Μασκαράδες, ή τους Κουδουνάτους της Νάξου, ή τους γιανίτσαρους στην τουρκοκρατεία; 

Και την γή γιατί την χτυπούσαν δυνατά με τα πόδια; για να ξορκίσουν το κακό μήπως ; για να το ακούσει και να ανθίσει; να έρθει γρήγορα η Άνοιξη ;

Στην Άφισσα, λέγεται πως υπάρχει ακόμα το στοιχειό της Χάρμαινας. Πνεύματα αδικοσκοτωμένων τριγυρνούν το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς.

 Τότε πολύς κόσμος μεταμφιέζεται και ακολουθεί τους δρόμους που συχνάζει το στοιχειό, προσπαθώντας να το ευχαριστήσουν που προστατεύει τους βυρσοδέψες και να το χαροποιήσουν. 

Επίσης στο Καρναβάλι του Τυρνάβου, γιορτάζεται το Μπουρανί .

 Η γιορτή του φαλλού, που συμβολίζει την Ζωή, την Τύχη, την Αναγέννηση, την Ευτεκνία και οι ρίζες του μας φέρνουν στην μνήμη μας ποιόν άλλο από τον Θεό Διόνυσο.

 Και πώς γινόταν η γιορτή του φαλλού στην αρχαία μας Ελλάδα; 

Με κάποιες παραλλαγές- αλλά όπως ακριβώς και σήμερα. 

Πομπή- μεταφορά τελετουργικών αντικειμένων, σκήπτρα κατασκευασμένα από ξύλο σε σχήμα φαλλικό, έτρωγαν λιτά χορτόσουπα με σπανάκι και ξύδι, και έπιναν κρασί- και νερωμένο τσιπούρο .

Τα πάθη μας , η ανάσταση,ο εορτασμός της Άνοιξης, είναι η ίδια μας η Φύση, και κανείς δεν μπόρεσε να πολεμήσει ή να σταματήσει αυτές τις λαϊκές γιορτές, γιατί απλά ο Διόνυσος είναι Ζάγρεάς αλλά είναι και Ελευθερεύς. 

Πανάρχαια θρακική λατρεία !!

Είμαστε μαθημένοι να χορεύουμε κυκλικούς χορούς, να γιορτάζουμε γύρω από τη φωτιά, να τρώμε όλοι μαζί, ακόμη και να αλληλοσυγχωρίομαστε εν όψει Αποκρίων... 

Και τονίζω εδώ πως σε πολλές πομπές - τελετές - πολιτειακές γιορτές, Ελευσίνια Μυστήρια, ακόμα και οι τσακωμένοι μεταξύ τους, μιλούσαν εκείνες τις ημέρες.

Τα πειράγματα, οι αθυροστομίες, οι βωμολοχίες και τα υπονοούμενα δεν είναι κάποια νέα εφεύρεση ή ότι θυμόμαστε από τις γιαγιάδες μας και τραγούδια της Δόμνας Σαμίου, είναι ένα βήμα για να γίνουμε πιο ανθρώπινοι .. 

Να νιώσουμε την έκσταση του χορού- να βγούμε από όλα αυτά που μας κρατούν δέσμιους με στυλιζαρισμένες συμπεριφορές, να ξεφαντώσουμε, να συγχωρέσουμε και να νιώσουμε πως ξαναγεννηθήκαμε γύρω από τη Φωτία.

Το καθάρσιο "βάπτισμα του Πυρός", και την θεία κοινωνία του Διονύσου. 

Αυτή είναι η αρχαία λατρεία, με ζουρνάδες, νταούλια, με τις μεταμφιέσεις, και με πολλά μυητικά στοιχεία που λίγοι μπορούν να διακρίνουν στις μέρες μας.

Όπως και να'χει το θέμα, τον θεό Διόνυσο δεν μπορεί κανείς να μην τον βάλει στην καρδιά του, κανείς δεν μπορεί να ζήσει δίχως χαρά, κανείς δεν μπορεί να ξανάρθει σε τούτη τη ζωή δίχως Εκείνον.



 - Της Ελλάνθεια Εφη Παππά