Σάββατο 30 Δεκεμβρίου 2017

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟ.



Το κήρυγμα της αγάπης στην Αρχαία Ελλάδα.

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το θρησκευτικό μήνυμα της αγάπης γεννήθηκε με το χριστιανισμό.

 Το κήρυγμα της αγάπης, ωστόσο, παρατηρείται σε πολλές θρησκείες και σε πολλές λογοτεχνίες, μια πρακτική που συνδέεται με όλους τους αρχαίους πολιτισμούς, ακόμα και σε εκείνους που δεν είχαν ακόμη καταγεγραμμένη λογοτεχνία αλλά μόνο προφορική παράδοση. 

Στην αρχαία Ελλάδα, το κήρυγμα της Αγάπης ήταν κάτι εξαιρετικά διαδεδομένο και υπάρχει σε διάφορες μορφές...

Στις ομιλίες των φιλοσόφων, στα Δελφικά Παραγγέλματα, στους πολλούς θεούς που προστατεύουν την αγάπη (ο Ζευς "Φίλιος", που σημαίνει "ο Δίας της Αγάπης", ο Έρωτας, η Αφροδίτη, ο Οίστρος, ο Αντέρως, ο Ίμερος, οι Ερωτιδείς, ο Πόθος, η Ερατώ, ο Υμέναιος, κλπ), στις θρησκευτικές προσευχές, και στα επίθετα των θεών (είναι ενδεικτικό ότι ο Δίας έχει 15 επίθετα που εκφράζουν την αγάπη).

Παραθέτουμε Aρχαία Eλληνικά κείμενα για την αγάπη:

1) «Αγάπησις απόδεξις παντελής.» — Πλάτων (Ορισμοί)  «Η Αγάπη είναι η παντελής αποδοχή.»
2) «Όλους αγάπα.» — Φωκυλίδης 
3) «Ο ανώτερος άνθρωπος, περισσότερο από κάθε τι, αφιερώνεται στη Σοφία και την Αγάπη. Το πρώτο είναι θνητό αγαθό ενώ το δεύτερο είναι αθάνατο.» — Επίκουρος (Επίκουρου Προσφώνηση. 78) 
4) «Φιλοφρόνει πάσιν.» (φιλοφρονώ = φρονώ φίλα = σκέφτομαι με Αγάπη για κάποιον/κάτι) - (Δελφικό Παράγγελμα) (Τα δελφικά παραγγέλματα ήταν 147 αποφθέγματα που ήταν χαραγμένα στο ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς, κυρίως στον πρόναο). Τα παραγγέλματα λέγεται ότι δόθηκαν από το θεό Απόλλωνα. Μερικά από αυτά αποδίδονται στους επτά σοφούς της Ελλάδας.
5) «Αφετηρία των αρετών είναι η ευσέβεια, και κορυφαίο όριό τους η Αγάπη.» — Πυθαγόρας ο Σάμιος 
6) «Η Αγάπη προς τους ανθρώπους είναι καθήκον, αφού είμαστε όλοι παιδιά του ίδιου θεού.» — Επίκτητος 
7) «Φιλία Αγάπα.» (Να αγαπάς). - (Δελφικό Παράγγελμα)
8) «Εχούσης γάρ τι της ψυχής αγαπητικόν εν εαυτή, και πεφυκυίας, ώσπερ αισθάνεσθαι και διανοείσθαι και μνημονεύειν, ούτω και φιλείν.» - Πλούταρχος (Σόλων,7,3,1-4). «Η ψυχή κλείνει μέσα της δύναμη Αγάπης καθώς επλάστηκε για να αισθάνεται, να σκέπτεται και να θυμάται, έτσι επλάστηκε και για ν’αγαπά». 
9) «Φιλοφρονήσασθαι αλλήλους.» — Πλάτων (Νόμοι 738 D). «Να αγαπάτε αλλήλους.» 
10) «Ούτοι συνέχθειν, αλλά συμφιλείν έφυν.» — Σοφοκλής (Αντιγόνη). «Γεννήθηκα για ν’ αγαπώ, όχι για να μισώ.» 
11) «Αγάπα τον πλησίον μικρά ελαττούμενος.» — Θαλής ο Μιλήσιος. «Να αγαπάς τον πλησίον σου λίγο περισσότερο από ότι αγαπάς τον εαυτό σου.»
12) «Αγάπης δε ουδέν μείζον ούτε ίσον εστί.» — Μένανδρος. «Τίποτε δεν είναι σπουδαιότερο ούτε ίσο με την Αγάπη.» 
13) «Ως καλώς έχον εστί πασάν τε γην πατρίδα νομίζειν και πάντας ανθρώπους αδελφούς και φίλους, ως αν γένος μεν όντας θεού.» — Απολλώνιος Τυανεύς (Φιλόστρατου, Απολλ. Τυαν. Επιστ, νζ). «Είναι καλό να θεωρούμε όλη τη γη πατρίδα μας και όλους τους ανθρώπους αδερφούς μας και φίλους μας, γιατί είναι όλοι παιδιά του θεού.»
14) «Καταφέρετε να βλέπετε τον χειρότερο εχθρό σας σαν αγαπητό φίλο σας, με την ίδια λαχτάρα.» — Σωκράτης
15) «Τον εχθρόν φίλον ποιείν και ευεργετείν.» — Κλεόβουλος ο Λίνδιος (Διογ. Λαέρτ. Βίοι Φιλ. Α,91). «Τον εχθρό να τον κάνεις φίλο και να τον ευεργετείς.» 
16) «Ούτε γαρ ανταδικείν δει ούτε κακώς ποιείν ουδένα ανθρώπων ουδ’ αν οτιούν πάσχη υπ’ αυτών.» — Πλάτων (Κριτ. 10,49 Γ). «Ούτε λοιπόν να εκδικείται κανείς πρέπει ούτε να κακοποιεί κανένα από τους ανθρώπους οτιδήποτε κι αν παθαίνει από αυτούς.»
17) «..της φιλίας …μεγίστης ούσης αρετής και ταις άλλαις ως τελειότητος επιφαινομένης. Πέρας μεν γαρ των αρετών η φιλία…η δε της φιλίας έξις ο τελειότατος των αρετών καρπός.» — Ιεροκλής (In Au. Ca. 7,9,3 κ. εξ.). «..της Αγάπης…η οποία είναι μέγιστη αρετή και σε σχέση με τις άλλες αρετές φαίνεται ως η τελειοποίησή τους. Η αγάπη είναι το τέλος των αρετών…και η συνήθεια της αγάπης είναι ο τελειότατος καρπός των αρετών.»
18) “Η γάρ φιλία προς τη μιά των πάντων εστίν αρχή, ει δε γε εκεί ένωσις πανταχού και ουδαμού διάκρισις” — Ολυμπιόδωρος (Σχόλια στον Γοργία. Του Πλάτωνα)
19) «Της δ αυ περί τους θεούς ευσεβείας το μεν εστι θεοφιλότης, το δε φιλοθεότης. Θεοφιλότης μεν το υπό των θεών φιλείσθαι και παρά των θεών πολλών τυγχάνειν, Φιλοθεότης δε το φιλείν τους θεούς και φιλίαν έχειν περί αυτούς» .. Θεοφιλότης είναι το να σε αγαπούν οι Θεοί. — Μένανδρος (Διαίρεσις των επιδεικτικών 361,21)
20) «Τεκόντι δε αρετήν αληθή και θρεψαμένω υπάρχει θεοφιλή γενέσθαι, και είπερ τω άλλω ανθρώπων αθανάτω και εκείνω.» Όποιος γεννήσει και αναθρέψει αληθινή αρετή, αυτός έχει τη δυνατότητα να γίνει αγαπημένος στους θεούς και να γίνει αθάνατος περεισσότερο από κάθε άλλο άνθρωπο. — Διοτίμα η Μαντινεία
21) «(Ο Δίας)..Φίλιος δε και Εταιρείος (ονομάζεται) ότι πάντας ανθρώπους συνάγει και βούλεται φίλους είναι αλλήλοις.» Ο Δίας Φίλιος και Εταιρείος ονομάζεται γιατί όλους τους ανθρώπους ενώνει και επιθυμεί να είναι αγαπημένοι μεταξύ τους. — Δίων Χρυσόστομος (Or.12)
22) «Οι θεοί αγαπούν τους δίκαιους.» - Σοφοκλής 
23) «(η φιλανθρωπία εστί)..ηδίστη και καλλίστη και προσφιλεστάτη θεοίς τε και ανθρώποις.” — Ξενοφών (Οικονομικός,15.4)
24) «Η φιλανθρωπία είναι συνήθεια των ευγενέστερων και καλύτερων ανθρώπων.» — Πλάτων
25) «έτι δε και τούτων επέκεινα των ενώσεων η θεία φιλία και η του αγαθού χορηγία συνέχει τον όλον κόσμον.» — Πρόκλος (Σχόλια στον Τιμ. Του Πλ. 2,112,3-4)
26) “..Ζευ…συ και τα περισσά επίστασαι άρτια θείναι και κοσμείν τα άκοσμα, και ου φίλα σοι φίλα εστιν…» Δία…εσύ γνωρίζεις πώς να ανάγεις στο μέτρο κάθε υπερβολή, να επιβάλλεις τάξη σε κάθε τι το άτακτο, και να εγκαθιδρύεις την Αγάπη ανάμεσα σε όσα δεν έχουν αγάπη μεταξύ τους” — Κλεάνθης (Ύμνος εις Δία)
27) «Τον κόσμο και τα όντα έπλασε ο Θεός, ο οποίος είναι αγαθώτατος, φιλανθρωπότατος και τελειότατος καθόσον ο ίδιος κατεσκευάσθη από τελειοτάτην ύλην» — Χρύσιππος
28) «Έστι δ η μεν προς γονείς φιλία τέκνοις και ανθρώποις προς θεούς, ως προς αγαθόν και υπερέχον. Ευ γαρ πεποιήκασι τα μέγιστα. Του γαρ είναι και τραφήναι αίτιοι, και γενομένοις του παιδευθήναι.» Η σχέση της Αγάπης των τέκνων στους γονείς είναι όπως ακριβώς των ανθρώπων στους θεούς. Αγάπη δηλαδή που απευθύνεται στο αγαθό και το υπέροχο, γιατί οι γονείς δίνουν στα τέκνα τους τα μεγαλύτερα ευεργετήματα. Γιατί αυτοί τους έδωσαν την ύπαρξη, την διατροφή τους κι όταν μεγαλώσουν την εκπαίδευσή τους. — Αριστοτέλης (Ηθ. Νικ. Η. 1162α)
29) «Ούτω και έθνει κοινή και πόλεσι ταις προεστώσαις και καθ εαυτήν εκάστη πόλει μεγάλων αγαθών η προς αλλήλους φιλία και ομόνοια.» …μεγάλα αγαθά είναι η Αγάπη μεταξύ των ανθρώπων και η ομόνοια. — Αριστείδης (Περι ομονοίας ταις πόλεσιν,531,1-3)
30) «εκεί δε η φιλία και η ένωσις και η ενοποιός των όλων θεός.» — Πρόκλος (Στον Παρ. του Πλ. 849,14-15)
31) «Μάλλον βασιλικωτέρα φιλανθρωπία του λοιπού χορού των αρετών» Η Αγάπη προς τον συνάνθρωπο είναι κατά πολύ η σημαντικότερη από όλες τις αρετές (η προεξάρχουσα όλων των αρετών). — Θεμίστιος (Ομ.1,11.26-27 Schenkl)
32) «Η αληθινή φιλία και των θεών εστίν αυτών και των κρειτόνων ημών γενών, ήκει δε και εις ψυχάς τας αγαθάς.» Η αληθινή Αγάπη/φιλία είναι χαρακτηριστικό των ίδιων των θεών και των καλύτερων από τα ανθρώπινα γένη, ταιριάζει δε και στις αγαθές ψυχές. — Πρόκλος (Στ. Αλ. Του Πλ. 113,13-15)

Οι θεοί της αγάπης αρχαίας ελληνικής θρησκεία ήταν οι εξής:

- "Φίλιος" Δίας (που σημαίνει «ο Δίας της Αγάπης», ο οποίος προστατεύει την αγάπη)
- Αφροδίτη (θεά του έρωτα)
- Φιλότης (όνομα θεάς, που σημαίνει αγάπη)
- Έρως (θεός του έρωτα και της ισχυρής αγάπης για κάτι. Στην κοσμογονία του Ορφέα και του Ησιόδου ο θεός Έρωτας υπήρχε από την αρχή, με τα πρώτα στοιχεία του σύμπαντος. Έρωτας σημαίνει επίσης ισχυρή ελκτική ισχύ, και στην κοσμογονία είναι η δύναμη που συγκρατεί την ύλη, τους πλανήτες, κλπ. - ο νόμος της παγκόσμιας έλξης)
- Αντέρως (θεός της αμοιβαίας αγάπης)
- Ερωτιδείς (μικροί Έρωτες με φτερά και τόξα)
- Πόθος (θεός της σεξουαλικής επιθυμίας, ή της μεγάλης αγάπης για κάτι)
- Οίστρος (θεός παρόμοιος με τον Πόθο)
- Ίμερος (θεός παρόμοιος με τον Πόθο και τον Οίστρο)
- Εύκλεια (θεά για την αγάπη για ένα πρόσωπο που κάνει θετικές πράξεις)
- Διόσκουροι: Κάστωρ και Πολυδεύκης (είναι προσωποποίηση της αδελφικής Αγάπης, της «φιλαδελφίας»).
- Ήρα, Ερατώ, Υμέναιος (είναι προστάτες της συζυγικής Αγάπης.)
- Μητέρα των Θεών, η Ρέα, η Λητώ, και η Ειλείθυια (προστάτισσες της μητρικής Αγάπης). 
- Η Εστία προστατεύει την Αγάπη ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας.
Πολλοί θεοί έχουν το επίθετο "Φίλιος" ή "Φιλία" ( = αγάπη), "Φίλιος" Δίας "Φίλιος" Ερμής "Φιλία" Νυξ, «Φιλία» Φύσις, "Φίλιος" Έρως ", Φίλιος" Απόλλων, κ.λπ. Όλοι οι θεοί αποκαλούνται "Φίλος" ή "Φιλη" ( = αγαπητός / ή): Φίλιος Ήφαιστος, Φίλη Αθηνά, κ.λπ. Ο Δίας έχει πολλά επίθετα που σημαίνουν αγάπη: "Φίλιος", "Φίλος", "Εταιρείος", "Οικείος", "Πρευμενής", "Ομονώος", "Ομολώιος", "Πίστιος", "Φράτριος", "Θεόταιρος", "Φιλότεκνος", "Ξένιος", "Εύξεινος", κ.λπ.

Υπάρχουν πολλές αρχαίες ελληνικές λέξεις που εκφράζουν την "αγάπη για τον άνθρωπο":

"φιλία", "αγάπησις", "αμφαγάπησις", "φιλότης", "φιλείν", "στοργή", "φιλανθρωπία", "συμπόνοια", "φιλαλληλία", "αγαπησμός", "οικείωσις", "φιλοσυμπάθεια", "φιλόδημος", "φιλευσπλαχνία", "φιλίωσις", "φιλεταιρεία", "φιλόγονος", "φιλάνωρ", "φιλογυνία", "φιλόστοργος", "φιλιωτικός", "φιλοτήσιος", "φιλιακός", "φιλιαστής", "υπεραγαπώ", "αγαπητέος", "φολοφροσύνη", "φιλόκοινος", "φιλόλαος", "φιλόμβροτος", "φιλοποίησις", "φιλογνωμία", κ.λπ.

Επίσης πολλά αρχαία ελληνικά κύρια ονόματα φέρουν την έννοια της αγάπης και προέρχονται από τα ρήματα: αγαπώ, φιλώ (= αγαπώ) και τα ονόματα: Έρως, Ίμερος, Πόθος, όπως: 

Αγαπήνωρ, Αγαπαίος, Δημόφιλος, Δίφιλος, Ερασίνος, Ερασινίδης, Ερασίκλεια, Ερατοκλείδης, Έρατος, Ερατοσθένης, Ερασίξενος, Ερατώ, Θεοφιλίς, Ιμεραίος, Ιμέριος, Πάμφιλος, Ποθεινή, Φιλώτας, Φίλα, Φιλαινίς, Φιλαίος, Φιλάων, Φιλέας, Φιλήμων, Φιλήσιος, Φιλήτας, Φιλητάς, Φιλιάδης, Φιλίνος, Φιλίσκος, Φίλιστος, Φιλίστα, Φιλοίτιος, Φιλώνδας, Φιλωνίδης, Φιλοστόργιος, Φιλουμενός, Φίλων, Φιλώ, Φιλωνίς, Φιλωτέρα, Φιλωτερίς, Φιλέταιρος, Φιλόξενος, Φιλοξένη, Φιλόλαος, Φιλόδημος, Φιλάμενος, Φιλασίας, Φιλοίτας, Φιλώνα, κλπ.

Σημείωση: Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι σε καμία άλλη γλώσσα δεν υπάρχουν τόσα κύρια ονόματα που να φέρουν μέσα τους την έννοια της Αγάπης όσο στην αρχαία ελληνική.




πηγη:

Magna-Grecia-Commonwealth

Κυριακή 24 Δεκεμβρίου 2017

Αρχαια καλαντα – «Αγερμοι»




1. ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΡΙΕΣΠΕΡΟΥ
2. ΕΙΡΕΣΙΩΝΗ
3. ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑ
4. ΚΟΡΩΝΙΣΜΑ


1. Τα Κάλαντα του Τριέσπερου, ευθέως από τους Αρχαίους Χρόνους, ακόμα τραγουδιούνται στην Κύπρο σε ορισμένα ορεινά χωριά.

Καλήν εσπέραν άρχοντες, 
αν είναι ορισμός σας 
Ηλίου τη θεία γέννηση 
να πω στ' αρχοντικό σας.

Απόλλων άρχοντα θεέ, 
έλα ξανά κοντά μας 
συ φωτοδότη Βασιλιά, 
φώτισε την καρδιά μας.

Λιώσε τα χιόνια στα βουνά 
ζέστανε τα πλατάνια 
φέρε μας γέλια και χαρά, 
ειρήνη και ζωντάνια.

Στο σπίτι αυτό που μπήκαμε 
οι εστίες να μη σβήσουν 
κι όλοι οι νοικοκυραίοι του 
χίλια χρόνια να ζήσουν...

Πηγή: http://www.epanellinismos.com/index.php?option=com_kunena&Itemid=2&func=view&catid=45&id=15416&lang=en



…Στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα τὰ κάλαντα ἦταν ἕνας ἀπὸ τοὺς ἀγερμούς, δηλαδή τοὺς ἐράνους. καὶ λέγονταν ἔτσι ἀκριβῶς κι αὐτὰ ἀγερμοί, ἑνῷ εἶχαν καὶ τὶς ἰδιαίτερες ἐποχιακὲς ὀνομασίες εἰρεσιῶναι, χελιδονίσματα, καὶ κορωνίσματα. λέγονταν βέβαια ἀγερμοὶ (ἀπὸ τὸ ῥῆμα ἀγείρω, ποὺ θὰ πῇ ἀθροίζω, μαζεύω, ἐρανίζομαι) καὶ ὅλοι γενικῶς οἱ ἔρανοι. ὁ ἔρανος χορηγιῶν μεταξὺ τῶν ὑποστηρικτῶν ἑνὸς πολιτικοῦ γιὰ τὴν οἰκονομικὴ στήριξι τοῦ πολιτικοῦ ἀγῶνος του1, ἡ ζητιανιὰ τῶν φτωχῶν στ΄ ἀρχοντικὰ ποὺ γλεντοῦσαν

2, ἢ στοὺς ναοὺς ποὺ πανηγύριζαν

3, ἡ θρησκευτικὴ καὶ βακούφικη ζητεία σιτηρῶν καὶ ἄλλων ἀγροτικῶν προϊόντων γιὰ τοὺς ναοὺς καὶ τὰ μοναστήρια τῶν θηλυκῶν ἰδίως θεοτήτων Ῥέας, Εἰλειθυίας, Μητρός, Κυβέλης, Ἀρτέμιδος, Ἥρας, Νυμφῶν, καὶ πολλῶν ἄλλων4, ἀλλὰ κυρίως καὶ ἐν τέλει ἀγερμοὶ λέγονταν αὐτὰ ποὺ τώρα λέμε κάλαντα ἢ κόλιντα τῶν παιδιῶν...

Τὰ παιδιὰ τῆς προϊστορικῆς ἐποχῆς, γιὰ τοὺς Ἕλληνες καὶ τοὺς Ῥωμαίους ὁ λόγος, στὴν ἀρχὴ ἔλεγαν τὰ κάλαντα (=μήνυμα καὶ εὐχὲς νεομηνίας) κάθε πρωτομηνιά…ἀργότερα, κατὰ τὴν ἱστορικὴ ἐποχή, ὅταν τὰ ἡμερολόγια ἦταν προγράμματα καταγραφόμενα, τὰ κάλαντα τῶν παιδιῶν περιωρίστηκαν ἢ στὰ τέσσερα κρίσιμα σημεῖα τοῦ ἔτους, ἰσημερίες καὶ ἡλιοστάσια, ἢ στὶς κατὰ καιροὺς πρωτοχρονιές, ποὺ ἦταν τοποθετημένες ἡ κάθε μιὰ σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ τέσσερα αὐτὰ σημεῖα. στὴν Ἑλλάδα λ.χ. πρὶν ἀπὸ τὸ 432 π.Χ. εἶχαν τὴν πρωτοχρονιὰ στὴ φθινοπωρινὴ ἰσημερία ( 1 Ὀκτωβρίου ἢ καὶ λίγο πρὶν ἀπ᾽ αὐτή)…γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ ἀπὸ τὴν ἀρχαία Ἑλλάδα ἔχουμε διασωσμένα κάλαντα καὶ φθινοπωρινὰ ἢ σεπτεμβριάτικα, καὶ ἐαρινὰ ἢ μαρτιάτικα. δὲν ἔχουμε χειμερινὰ καὶ θερινὰ διασωσμένα τραγούδια καλάντων οὔτε μαρτυρίες γιὰ τέτοια.

…Ἔχω τὴ γνώμη ὅτι ἐξ ἀρχῆς τὰ κάλαντα ἢ κατὰ τὶς ἀρχαῖες ἑλληνικὲς ὀνομασίες των εἰρεσιῶναι, χελιδονίσματα, καὶ κορωνίσματα, ἦταν μόνο κοινωνικὰ καὶ ἀγροτικὰ - ἡμερολογιακὰ καὶ παιδικά, χωρὶς κανένα θρησκευτικὸ χαρακτῆρα. θρησκευτικὰ στοιχεῖα…μπῆκαν σ᾽ αὐτὰ μόνο σὲ χρόνια ὄψιμα. ἔτσι βλέπουμε στὰ μὲν ἀρχαϊκὰ καὶ ἔντονα διαλεκτικὰ ἑλληνικὰ χελιδονίσματα καὶ εἰρεσιώνας ν᾽ ἀπουσιάζῃ κάθε ἴχνος θρησκευτικοῦ στοιχείου, στὸ δὲ ὀψιμώτερο κορώνισμα νὰ ἐμφανίζωνται ὁ Ἀπόλλων σὰν πατέρας τῆς Κορώνης καὶ οἱ θεοὶ σὰν ἐκτελεσταὶ τῶν εὐχῶν... 

Εἰρεσιώνη στὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ ἐθιμικὴ συνήθεια λεγόταν κατ᾽ ἀρχὴν ἕνα κλωνάρι ἐλιᾶς στολισμένο μὲ μιὰ τούφα εἶρος8 ἤτοι ἔριον (=μαλλί) – γι᾽ αὐτὸ ἄλλωστε λεγόταν καὶ εἰρεσιώνη

9 - καὶ μὲ διαφόρους πρόσθετους καρποὺς ἀπ᾽ αὐτοὺς ποὺ ὑπάρχουν ἄφθονοι κατὰ τὴ φθινοπωρινὴ καὶ σεπτεμβριάτικη ἰσημερία, ἰδίως ῥόδια, κυδώνια, σῦκα, καὶ σταφύλια. αὐτὸ τὸ κλωνάρι, τὴν εἰρεσιώνη, τὸ κρεμοῦσαν οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες στὴν πόρτα τους καὶ τὸ κρατοῦσαν ὅσο περισσότερον καιρὸ μποροῦσαν, ὅπως τώρα κρεμοῦν τὸ στεφάνι τῆς πρωτομαγιᾶς. ἀπ᾽ αὐτὴ τὴν εἰρεσιώνη κατάγονται τόσο τὰ κρεμαστάρια ῥοδιῶν καὶ κυδωνιῶν στὸ ταβάνι τοῦ νεοελληνικοῦ ἀγροτικοῦ σπιτιοῦ, ὅσο καὶ ὁ γαμήλιος φλάμπουρας τῶν Σαρακατσάνων ποὺ ἔχει στὰ ἄκρα του μπηγμένα μῆλα. ἐννοεῖται ὅτι τὴν ἀρχαία εἰρεσιώνη τὴν κρεμοῦσαν στὴν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ τὰ παιδιὰ ποὺ πήγαιναν νὰ τραγουδήσουν τὴν εἰρεσιώνη - κάλαντα. γι᾽ αὐτὸ εἶναι ἀναντίρρητο ὅτι καὶ τὸ δημοτικὸ τραγούδι τῶν καλάντων, ποὺ λεγόταν εἰρεσιώνη 

10, εἶναι τῆς φθινοπωρινῆς ἰσημερίας καὶ πρωτοχρονιᾶς.

Χελιδονίσματα λέγονταν στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα τὰ κάλαντα τῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας καὶ πρωτοχρονιᾶς, ἐπειδὴ τὰ παιδιά, ποὺ τὰ τραγουδοῦσαν περιερχόμενα στὰ σπίτια καὶ δεχόμενα φιλοδωρήματα, κυρίως ἀνήγγελλαν τὸν ἐρχομὸ τῆς ἀποδημητικῆς χελιδόνος. καὶ τὰ παιδιὰ αὐτὰ λέγονταν χελιδονισταί 

11. καὶ μέχρι σήμερα ἡ χελιδόνα τραγουδιέται ἀπὸ τὰ παιδιὰ σὰν κάλαντα τῆς 1 Μαρτίου σ᾽ ὁλόκληρη τὴν Ἑλλάδα, οἱ δὲ σημερινοὶ χελιδονισταὶ ἔχουν μιὰ ξύλινη χελιδόνα ποὺ τὴν περιστρέφουν σὲ ἄξονα μὲ ἑλκόμενο κορδόνι πάνω σὲ μιὰ ξύλινη τρουλλοειδῆ βάσι στολισμένη μὲ πρώιμα λουλούδια. τὸ ἴδιο πρέπει, νομίζω, νὰ ἔκαναν καὶ οἱ ἀρχαῖοι χελιδονισταί.

τὰ ἴδια ἐαρινὰ κάλαντα σὲ μερικὲς περιοχὲς τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος λέγονταν κορωνίσματα, καὶ τὰ παιδιὰ ποὺ τὰ τραγουδοῦσαν κορωνισταί 

12, ἐπειδὴ ἀντὶ γιὰ τὴ χελιδόνα τραγουδοῦσαν τὴν κορώνη (=κουρούνα), ἐπίσης ἀποδημητικὸ πτηνὸ καρακοειδές. στὸ μοναδικὸ ἀρχαῖο ἑλληνικὸ κορώνισμα, ποὺ διασώθηκε, φαίνεται ἔντονα ὅτι οἱ κορωνισταὶ κρατοῦσαν κι ἔπαιζαν ὁμοίωμα κορώνης, καὶ ἀπ᾽ αὐτὸ συμπέρανα προηγουμένως ὅτι τὸ ἴδιο ἔκαναν καὶ στὴ χελιδόνα, πρᾶγμα ἄλλωστε ποὺ μαρτυρεῖται ὡς ἐπιβίωσι καὶ στὴ νεοελληνικὴ παιδικὴ ἐθιμικὴ πρακτική…Κατὰ τὴ ῥωμαϊκὴ ἐποχή, δηλαδὴ τὴν ἑλληνορρωμαϊκὴ καὶ βυζαντινή, αἱ εἰρεσιῶναι καὶ τὰ χελιδονίσματα ἢ κορωνίσματα ἔγιναν κάλανδα ἢ κάλαντα 

13 ἢ μὲ κάποια γλωσσικὴ φθορὰ κόλιντα 14 ἀπὸ τὶς ῥωμαϊκὲς kalendae (=νουμηνία, πρωτομηνιά, τραγούδια πρωτομηνιᾶς καὶ πρωτοχρονιᾶς…
στὴ συνέχεια παραθέτω, μεταφράζω, καὶ σχολιάζω τὰ τέσσερα σῳζόμενα ἀρχαῖα ἑλληνικὰ καὶ προρρωμαϊκὰ κάλαντα, ἤτοι δύο εἰρεσιώνας ἕνα χελιδόνισμα, καὶ ἕνα κορώνισμα. ἀπ΄ ὅ,τι ξέρω, μέχρι σήμερα, οὔτε τὰ προσδιώρισε κανεὶς πρὶν ἀπὸ μένα ὡς κάλαντα, οὔτε τὰ μετέφρασε, οὔτε κἂν τὰ περισυνέλεξε σὲ σῶμα.



2Α. Εἰρεσιώνη α΄ 
Δῶμα προσετραπόμεσθ΄ ἀνδρὸς μέγα δυναμένοιο,
ὃς μέγα μὲν δύναται, μέγα δὲ βρέμει, ὄλβιος αἰεί. 
Αὐταὶ ἀνακλίνεσθε θύραι. πλοῦτος γὰρ ἔσεισι 
πολλός, σὺν πλούτῳ δὲ καὶ εὐφροσύνη τεθαλυῖα, 
5 εἰρήνη τ᾽ ἀγαθή. ὅσα δ᾽ ἄγγεα, μεστὰ μὲν εἴη, 
κυρβέη δ᾽ αἰεὶ κατὰ καρδόπου ἕρποι μᾶζα, 
τοῦ παιδὸς δὲ γυνὴ κατὰ διφράδα βήσεται ὕμμιν, 
ἡμίονοι δ᾽ ἄξουσι κραταίποδες ἐς τόδε δῶμα, 
αὐτὴ δ᾽ ἱστὸν ὑφαίνοι ἐπ΄ ἠλέκτρῳ βεβαυῖα. 
10 νεῦμαί τοι νεῦμαι ἐνιαύσιος ὥστε χελιδὼν 
ἕστηκ᾽ ἐν προθύροις ...................................... 
εἰ μέν τι δώσεις. εἰ δὲ μή, οὐχ ἑστήξομεν˙ 
οὐ γὰρ συνοικήσοντες ἐνθάδ᾽ ἤλθομεν.


Μετάφραση

Μπαίνουμε μὲς στ᾽ ἀρχοντικὸ μεγάλου νοικοκύρη, 
ἀντρειωμένου καὶ βροντόφωνου καὶ πάντα εὐτυχισμένου. 
Ἀνοίξτε, πόρτες, μόνες σας, πλοῦτος πολὺς νὰ ἔμπῃ μέσα, 
καὶ μὲ τὸν πλοῦτο συντροφιὰ χαρὰ μεγάλη κι εὐτυχία 
κι ὁλόγλυκη εἰρήνη. τ᾽ ἀγγειά του ὅλα γεμάτα νἆναι 
καὶ τὸ ψωμὶ στὴ σκάφη νὰ φουσκώνῃ πάντα καὶ νὰ ξεχειλίζῃ. 
γι᾽ αὐτὸ ἐδῶ τὸ παλληκάρι σας ἡ νύφη νἄρθῃ θρονιασμένη σὲ θρονί, 
ἡμίονοι σκληροπόδαροι στὸ σπιτικὸ αὐτὸ νὰ σᾶς τὴν κουβαλήσουν, 
καὶ νὰ ὑφαίνῃ πανὶ σὲ ἀργαλειὸ μὲ χρυσάργυρες πατῆθρες. 
σοὔρχομαι σοῦ ξανάρχομαι σὰ χελιδόνι κάθε χρόνο 
καὶ στὴν αὐλόθυρά σου στέκομαι .
............................................................................................ 
Ἂν εἶναι νὰ μᾶς δώσῃς τίποτα, καλὰ καὶ καμωμένα, 
εἰ δὲ μή, δὲν θὰ στεκόμαστε ἐδῶ γιὰ πάντα. 
γιατὶ ἐδῶ δὲν ἤρθαμε γιὰ νὰ συγκατοικήσουμε μαζί σου.

Τὸ τραγούδι διασῴζουν ὁ συντάκτης τοῦ ψευδηροδοτείου Βίου τοῦ Ὁμήρου καὶ ἡ Σούμμα 15…στὴν εἰσαγωγὴ γιὰ τὴν εἰρεσιώνη αὐτὴ λέει ὅτι τὴν τραγουδοῦσε ὁ τυφλὸς καὶ φτωχὸς Ὅμηρος στὴ Σάμο ἀπὸ ἀρχοντικὸ σὲ ἀρχοντικό, ὁδηγούμενος ἀπὸ τὰ παιδιὰ ποὺ τραγουδοῦσαν κι αὐτὰ μαζί του…ἐπίσης ὁ στίχος 10 μὲ τὴν ἀπροσδόκητη καὶ σαφῶς ἀταίριαστη ἀναφορὰ τῆς χελιδόνος εἶναι προφανῶς προσθήκη ἢ διασκευὴ νεώτερη τοῦ 432 π.Χ., ὅταν ἡ πρωτοχρονιὰ μετατέθηκε ἀπὸ τὴ φθινοπωρινὴ στὴν ἐαρινὴ ἰσημερία, ὁπότε ἡ εἰρεσιώνη αὐτὴ χρησιμοποιήθηκε καὶ ὡς χελιδόνισμα. στὸ κείμενο τῆς Σούμμας ἡ προσθήκη ἔχει καὶ προέκτασι μὲ ὀνομαστικὴ ἀναφορὰ τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ συνεπῶς εἰσδοχὴ θρησκευτικοῦ στοιχείου ποὺ χαρακτηρίζει τὴν ὄψιμη ἐποχή. ὅλη μαζὶ ἡ προσθήκη ἔχει ὡς ἑξῆς.
10 νεῦμαί τοι νεῦμαι ἐνιαύσιος ὥστε χελιδὼν 
ἕστηκ᾽ ἐν προθύροις ψιλὴ πόδας. ἀλλὰ φέρ᾽ αἶψα 
πέρσαι τῷ Ἀπόλλωνος γυιάτιδος ....................



2Β. Εἰρεσιώνη β΄

Εἰρεσιώνῃ σῦκα φέρειν καὶ πίονας ἄρτους 
καὶ μέλι ἐν κοτύλῃ καὶ ἔλαιον ἀναψήσασθαι 
καὶ κύλικ᾽ εὔζωρον, ὡς ἂν μεθύουσα καθεύδῃ.

Μετάφρασι

Στὴν εἰρεσιώνη φέρνε σῦκα καὶ ψωμιὰ ἀφράτα 
καὶ μέλι στὴν κούπα καὶ μύρο ν᾽ ἀλειφτῇ 
καὶ κρασὶ στὸ ποτήρι δυνατό, γιὰ νὰ κοιμᾶται σουρωμένη.
Τὸ τραγούδι διασῴζουν ὁ Πλούταρχος καὶ ἡ Σούμμα 16. δημοτικὸ τῶν Ἀθηνῶν τῆς κλασσικῆς ἢ ἀλεξανδρινῆς ἐποχῆς, πιθανῶς ὄχι ὁλόκληρο. γλῶσσα πρότερη κοινὴ ἑλληνικὴ ἡ λεγομένη καὶ ἀττική. μέτρο λυρικῆς ποιήσεως. ἡ μεταγενέστερη ἡλικία του φαίνεται κι ἀπὸ τὴν προχωρημένη σημασία τοῦ ὅρου εἰρεσιώνη. σημαίνει τὴν παρέα τῶν ἀντρῶν πλέον ποὺ τὴν τραγουδοῦν σὲ συμπόσιο, ὅπου ἀλείφονται μὲ μυρέλαιο καὶ πίνουν καὶ μεθοῦν καὶ κοιμοῦνται.

2Γ. Εἰρεσιώνη γ΄

Το τραγούδι της Ειρεσιώνης της εποχής του Ομήρου, το απαντάμε σήμερα με μικρές παραλλαγές στα κάλαντα της Θράκης:
Στο σπίτι ετούτο πού 'ρθαμε του πλουσιονοικοκύρη 
ν' ανοίξουνε οι πόρτες του να μπει ο πλούτος μέσα 
να μπει ο πλούτος κι η χαρά κι η ποθητή ειρήνη 
και να γεμίσουν τα σταμνιά μέλι, κρασί και λάδι 
κι η σκάφη του ζυμώματος με φουσκωτό ζυμάρι».

Πηγή: http://www.explorecrete.com/greek/christmas-carols-GR.htm


3. Χελιδόνισμα

Ἦλθ΄ ἦλθε χελιδὼν 
καλὰς ὥρας ἄγουσα, 
καλοὺς ἐνιαυτούς, 
ἐπὶ γαστέρα λευκά, 
5 ἐπὶ νῶτα μέλαινα.

Παλάθαν σὺ προκύκλει ἐκ πίονος οἴκου 
οἴνου τε δέπαστρον τυροῦ τε κάνιστρον. 
καὶ πύρνα χελιδὼν καὶ λεκηθίταν οὐκ ἀπωθεῖται.

Πότερ᾽ ἀπίωμες ἢ λαβώμεθα; 
10 εἰ μέν τι δώσεις. εἰ δὲ μή, οὐκ ἐάσομες. 
ἢ τὰν θύραν φέρωμες ἢ τὸ ὑπέρθυρον 
ἢ τὰν γυναῖκα τὰν ἔσω καθημέναν. 
μικρὰ μέν ἐστι, ῥᾳδίως νιν οἴσομες. 
ἂν δὴ φέρῃς τι, μέγα δή τι φέροις. 
15 ἄνοιγ᾽ ἄνοιγε τὰν θύραν χελιδόνι. 
οὐ γὰρ γέροντές ἐσμεν, ἀλλὰ παιδία.

Μετάφρασι

Ἦρθε ἦρθε ἡ χελιδόνα, 
φέρνει τὸν καλὸ καιρό, 
φέρνει τὴν καλὴ χρονιά. 
εἶναι ἄσπρη στὴν κοιλιά, 
μαύρη στὴ ῥάχι ἑπάνω.

Κύλα κατὰ δῶ ἕναν πελτὲ σύκου ἀπ᾽ τὸ σπιτικὸ τὸ γεμάτο καλούδια. 
κέρνα μας ἕνα ποτήρι κρασί, δός μας κι ἕνα πανέρι τυρί. 
ἡ χελιδόνα δὲν λέει ὄχι καὶ στὰ σταρόψωμα καὶ στὴν κουλούρα.

Τί λές; θὰ μᾶς δώσῃς ἢ νὰ φύγουμε; 
κι ἂν μὲν μᾶς δώσῃς, καλὰ καὶ καμωμένα. 
ἂν ὅμως δὲν μᾶς δώσῃς, δὲν θὰ περάσῃ ἔτσι. 
ἢ τὴν αὐλόπορτα σοῦ σηκώνουμε ἢ τὸ στέγαστρό της, 
ἢ τὴν κοπελλάρα ποὺ κάθεται στὸ σπίτι μέσα. 
εἶναι μικρούλα βέβαια, ἀλλὰ τόσο τὸ καλλίτερο, 
γιὰ νὰ τὴ σηκώνουμε κι ἐμεῖς ἀκόμη εὐκολώτερα. 
κι ἂν φέρῃς νὰ μᾶς δώσῃς κάτι, νἆναι κάτι μεγάλο. 
ἔλα ἄνοιξε τὴν πόρτα σου μπροστὰ στὴ χελιδόνα. 
δὲν εἴμαστε γέροι ἄνθρωποι, εἴμαστε παιδάκια.

…ᾆσμα διαιρούμενο κατὰ τὴ γνώμη μου σὲ τρεῖς στροφές, ἀπὸ τὶς ὁποῖες μία εἶναι τὸ ἡμερολογιακὸ ἄγγελμα, μία τὰ αἰτήματα τῶν χελιδονιστῶν, καὶ μία οἱ ἀπειλές των σὲ περίπτωσι μὴ ἐκπληρώσεως τῶν αἰτημάτων τους. αὐθεντικὸ παιδικὸ τραγούδι. οἱ στροφὲς β΄ καὶ γ΄, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς δυὸ ἀναφορὲς τῆς χελιδόνος, εἶναι τὸ ἀρχαιότερο μέρος καὶ προέρχονται ἀπὸ εἰρεσιώνη φθινοπωρινῆς ἰσημερίας καὶ πρωτοχρονιᾶς. …ἡ α΄ στροφὴ ὅμως, ποὺ εἶναι καὶ σὲ διαφορετικὸ μέτρο, καὶ οἱ δύο παρακάτω ἀναφορὲς τῆς χελιδόνος εἶναι τὸ νεώτερο κομμάτι τὸ προστεθειμένο μετὰ τὸ 432 π.Χ. καὶ ἀναφέρονται σὲ ἐαρινὴ ἰσημερία καὶ πρωτοχρονιά. εἶναι τὸ κυρίως χελιδόνισμα. …καὶ στὰ σημερινὰ κόλιντα τῆς Τερπνῆς Σερρῶν ὑπάρχει τὸ στοιχεῖο τῆς ἀπειλῆς. ὑπάρχουν τρία στοιχεῖα. α΄) τὸ ἡμερολογιακὸ ἄγγελμα μὲ τὶς εὐχές, β΄) τὸ θρασὺ αἴτημα, καὶ γ΄) ἡ παιδικὴ ἀπειλή. ὅπως ἀκριβῶς σ΄ αὐτὸ τὸ δωρικὸ χελιδόνισμα. δηλαδή.

α΄. Κόλιντα, μπάμπω, κόλιντα! (ἄγγελμα) 
τρεῖς χιλιάδις πρόβατα, 
κι ἄλλα τόσα γίδια. (εὐχὲς) 
β΄. Δῶσι, κυρά, καρύδια,.... 
δῶσι κι ἄλλα,... (θρασὺ αἴτημα) 
γ ΄. Νὰ μὴ σὶ σπάσου τὰ κιραμίδια! 
νὰ μὴ σὶ σπάσου τ᾽ σκάλα ! (ἀπειλή). 

εἶναι ἐκπληκτικὸ ὅτι τὰ στοιχεῖα αὐτὰ διατηρήθηκαν τόσους αἰῶνες. ὑπ᾽ ὄψιν δὲ ὅτι καὶ ἡ Τερπνή, ὅπως ἡ Ῥόδος, ἦταν μέρος δωρικό, ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὶς λέξεις τῆς τοπικῆς της λαλιᾶς ἀσαμόραστος καὶ μᾶκος (σᾶμα-σῆμα, μάκων-μήκων. βλ. Λεξικὸ τοῦ Ν. Πασχαλούδη). ἄλλωστε καὶ ὅλοι οἱ Μακεδόνες ἦταν Δωριεῖς, ἀφοῦ, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, καὶ μέσα στ᾽ ὄνομά τους φαίνεται τὸ δωρικὸ μᾶκος (=μῆκος, ψηλὸ ἀνάστημα).


4. Κορώνισμα

Ἐσθλοί, κορώνῃ χεῖρα πρόσδοτε κριθέων 
τῇ παιδί τἀπόλλωνος ἢ λέκος πυρῶν 
ἢ ἄρτον ἢ ἤμαιθον ἢ ὅτι τις χρῄζει. 
δότ᾽, ὦγαθοί, <τι> τῶν ἕκαστος ἐν χερσὶν 
5 ἔχει κορώνῃ. χἅλα λήψεται χόνδρον. 
φιλεῖ γὰρ αὕτη πάγχυ ταῦτα δαίνυσθαι. 
ὁ νῦν ἅλας δοὺς αὖθι κηρίον δώσει. 
ὦ παῖ, θύρην ἄγκλινε. πλοῦτος ἤκουσε, 
καὶ τῇ κορώνῃ παρθένος φέρει σῦκα. 
10 θεοί, γένοιτο πάντ᾽ ἄμεμπτος ἡ κούρη 
κἀφνειὸν ἄνδρα κὠνομαστὸν ἐξεύροι. 
καὶ τῷ γέροντι πατρὶ κοῦρον εἰς χεῖρας 
καὶ μητρὶ κούρην εἰς τὰ γοῦνα κατθείη, 
θάλος τρέφειν γυναῖκα τοῖς κασιγνήτοις. 
15 ἐγὼ δ᾽ ὅκου πόδες φέρουσιν, ὀφθαλμοὺς 
ἀμείβομαι Μούσῃσι πρὸς θύρῃσ᾽ ᾄδων 
καὶ δόντι καὶ μὴ δόντι πλέονα τῶν γεω. 
...................................................... 
ἀλλ᾽ , ὦγαθοί, ἐπορέξαθ᾽ ὧν μυχὸς πλουτεῖ . 
δὸς ὦν, ἄναξ, δὸς καὶ σὺ πότνα μοι νύμφη. 
20 νόμος κορώνῃ χεῖρα δοῦν᾽ ἐπαιτούσῃ. 
τοσαῦτ᾽ ἀείδω. δός τι καὶ καταχρήσει.

Μετάφραση

Δῶστε, καλοί μου, μιὰ χεριὰ κριθάρι στὴν κορώνη, 
τὴν κόρη τοῦ Ἀπόλλωνος, ἢ ἕνα πιάτο στάρι, 
ἢ ἕνα ψωμὶ ἢ ἕνα ἡμιώβολο, ἢ ὅ,τι ἔχει κανεὶς προαίρεσι. 
δῶστε, καλοί μου, κάτι ἀπ᾽ αὐτὰ ποὺ ὅλοι σας κρατᾶτε, 
δῶστε στὴν κορώνη. παίρνει δὲ καὶ λίγα σπυριὰ ἁλάτι. 
γιατὶ τῆς ἀρέσουν πάρα πολὺ νὰ τρώῃ κάτι τέτοια. 
ὅποιος δίνει ἁλάτι σήμερα, αὔριο θὰ δώσῃ μελιοῦ κηρήθρα. 
ἄνοιξε τὴν πόρτα, δοῦλε. ὁ πλοῦτος τὴν κορώνη τὴν ἀκούει. 
νά κι ἡ κοπέλλα ποὔρχεται καὶ φέρνει στὴν κορώνη σῦκα. 
ὄμορφη κάντε την, θεοί, κόρη χωρὶς ψεγάδι, 
κι ἄντρα νὰ βρῇ βοηθῆστε την πλούσιο καὶ παινεμένο. 
στὰ χέρια τοῦ γέρου πατέρα της ἕναν ἐγγονὸ ν᾽ ἀκουμπήσῃ, 
στῆς γριᾶς μάννας τὰ γόνατα μιὰ ἐγγονὴ ν᾽ ἀφήσῃ. 
καὶ γιὰ τοὺς ἀδερφούς της κάποια γυναῖκα βλαστάρι ν᾽ ἀνατρέφῃ. 
κι ἐγὼ κυττῶ νὰ πηγαίνω ὅπου μὲ πᾶν τὰ πόδια μου, 
κι ἐκεῖ στὶς πόρτες ἐμπροστὰ νὰ τραγουδῶ στὶς Μοῦσες. 
μοῦ δώσῃ δὲν μοῦ δώσῃ κάποιος, πιότερα τοῦ εὔχομαι ἀπ᾽ ὅσα ἔχει. 

.............................................................................................. 

Ἀλλ΄, ὦ καλοί μου, δῶστε μου, ἀπ᾽ τοῦ κελλαριοῦ σας τὰ καλούδια. 
δῶσε μου καὶ σύ, βασιλιᾶ μου, δῶσε μου καὶ σύ, νεράιδα λατρευτή. 
ἔθιμο εἶναι νὰ δίνῃς μιὰ χεριά, ὅταν ἡ κορώνη ζητιανεύῃ. 
μέχρι ἐδῶ τὸ ᾆσμα μου. δῶσε κι ἀπ᾽ τὸ ὑστέρημά σου κάτι.

Τὸ τραγούδι αὐτὸ διασῴζει ὁ Ἀθήναιος18, ὁ ὁποῖος τὸ πῆρε ἀπὸ τὸν Κολοφώνιο ποιητὴ Φοίνικα. ὑπῆρχαν τέτοια δημοτικὰ κορωνίσματα, στὰ ὁποῖα ἀντὶ γιὰ τὴ χελιδόνα τραγουδιόταν ἡ κορώνη (κουρούνα), ὅπως μαρτυροῦσαν οἱ Ἔφιππος, Ἁγνοκλῆς, καὶ Πάμφιλος, στοὺς ὁποίους παραπέμπει ὁ Ἀθήναιος, καὶ μαρτυρεῖ ὁ Ἡσύχιος19 καὶ ἔμμεσα ὁ Αἰλιανός20. ἐννοεῖται ὅτι ἦταν ἀγερμοὶ τῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας καὶ πρωτοχρονιᾶς ὅπως τὰ χελιδονίσματα…ἡ κορώνη εἶναι προσωποποιημένη καὶ θεοποιημένη καὶ θυγατέρα τοῦ Ἀπόλλωνος, τὶς δὲ εὐχὲς ἐκπληρώνουν οἱ θεοί. τὰ τρόφιμα φιλοδωρήματα τὰ «τρώει» ἡ ἴδια ἡ Κορώνη, κάτι ποὺ εἶναι ἱερατικὴ φανφάρα. τὸ κορώνισμα κατὰ μὲν τὴν εἰσαγωγικὴ σημείωσι τοῦ Ἀθηναίου τὸ τραγουδοῦσαν ἄνδρες ἀγείροντες, καὶ ὄχι παιδιά,κατὰ δὲ τὸ ἴδιο τὸ περιεχόμενο τοῦ ᾄσματος ἕνας μόνο ἄντρας, ἐπαγγελματίας κορωνιστής, δηλαδὴ προφανῶς ἱερεύς. εἶναι πολὺ ἐμφανῆ τὸ ἐπαγγελματικὸ ζητιανηλίκι, ἡ προσπάθεια προκλήσεως τοῦ οἴκτου τῶν ἀκροατῶν, ἡ χρῆσι κολακείας, καὶ ἡ διπλωματικὴ γλῶσσα καὶ φιλοφρόνησι τοῦ ἐπαγγελματία ζητιάνου. τὸ νόμισμα ἤμαιθον, ποὺ ἀναφέρεται, εἶναι κατὰ τὸν Ἡσύχιο ἡμιώβολον (μισὸς ὀβολὸς) ἢ στὴν Κύζικο διώβολον (δύο ὀβολοί)21. τὸ κορώνισμα πρέπει νὰ εἶναι ἀρχικὰ μὲν νεώτερο τοῦ 432 π.Χ., ὡς διασκευὴ δὲ εἶναι τοῦ Δ΄ ἢ τῶν Γ΄-Α΄ π.Χ. αἰώνων. πολὺ γρήγορα πρέπει ἀπὸ παιδικὸ κορώνισμα νὰ μεταπήδησε σὲ ἱερατικὸ ἀγερμό, καὶ ἀπὸ ἱερατικὸ ἀγερμὸ σὲ συμποσιακὸ κι ἐν τέλει σὲ γαμήλιο τραγούδι ἐνηλίκων… 

ΕΠΙΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Ἡρόδοτος 1, 61, 3. 
2. Ὅμηρος, ρ 360-3. 
3. Πολυδεύκης 3, 111. 
4. Αἰσχύλος, Ξάντριαι, ἀπ. 168 Ναuck. Ἡρόδοτος 4, 35, 1-4. 
Πλάτων, Πολ., 2 (381 d). Διονύσιος Ἁλικ., Ῥωμ. ἀρχ. 2, 19, 2. Ἐπιγραφὴ-Ψήφισμα Ἁλικαρνασσοῦ 2656, 26-28 (Α΄ π.Χ. αἰ.), CΙG 2, 453. Λουκιανός, Ψευδόμ., 13. Ἡσύχιος, λ. ἀγείρειν. ἀγερμός˙ κορωνισταί˙ χελιδωνισταί. Φώτιος, λ. ἀγείρει. Σούμμα (= Σουΐδας) , λ. ἀγείρει. 
5. Ἀριστοφάνης, Ὄρν., 1410-17..Ψευδηρόδοτος,Ὁμήρου βίος, 33. Πλούταρχος, Θησ. 22, 6-7. Ἀθήναιος 8, 59-60 (359b-360b). Ἡσύχιος, λ. κορωνισταί˙ χελιδονισταί. Σούμμα, λ. εἰρεσιώνη˙ Ὅμηρος. Εὐστάθιος, Εἰς Ὀδύσσ., φ 411-412 (1914, 40-50)˙ Ἐπιστ. 41 (μεγάλῳ ἑταιρειάρχῃ), ἔκδ. T.L.F. Tafel, Opuscula, 344 (Francofurti 1832). Ἰωάννης Τζέτζης, Ἱστ. 13, 237-250. οἱ Ἕφιππος, Ἁγνοκλῆς, Φοίνιξ, Θέογνις, καὶ Πάμφιλος, στὸν Ἀθήναιο, ἔνθ΄ ἀνωτ. 
6. Ψευδηρόδοτος, Ὁμήρου βίος, 33. 
7. Κατ᾽ ἄλλους γύρω στὸ 700 ἢ τὸ 353 ἢ τὸ 46 π.Χ., ἀλλ᾽ αὐτοὶ δὲν ἔχουν δίκαιο. 
8. Ὅμηρος, δ 135˙ ι 425-6. 
9. Εὔπολις, Οἱ δῆμοι, ἀπόσπ. 131 Edmonds (=Κ119). Ἀριστοφάνης, Ἱππ., 728 - 9˙ Σφ., 398-9˙ Πλ., 1053-54. Ἐπιγραφὴ Ἀττικῆς (ἐπιτυμβία Θεσμοφάνους, νεώτερη τοῦ Μενάδρου) 956, 9-12 CIG 1, 537. Ψευδηρόδοτος, Ὁμήρου βίος, 33. Πλούταρχος, Θησ. 22, 6-7. Ἰώσηπος, Ἀρχ. 3, 245. Ἀλκίφρων, Ἐπιστ. 2, 35, 1 (ἢ 3, 37, 1) (ἀγροικικαί, Ἐπιφυλὶς Ἀμαρακίνῃ).Ἡσύχιος, λ. εἰρεσιώνη. Σούμμα, λ. εἰρεσιώνη˙ Ὅμηρος. 
10. Ψευδηρόδοτος, Ὁμήρου βίος, 33. Πλούταρχος, Θησ. 22, 6-7. Σούμμα, λ. εἰρεσιώνη˙ Ὅμηρος. 
11. Ἀριστοφάνης, Ὄρν., 1410-17. Ἀθήναιος 8, 60 (360bcd).Ἡσύχιος, λ. χελιδονισταί. Σούμμα, λ. χελιδόνιον μέλος. Εὐστάθιος, Εἰς Ὀδύσσ., φ 411-412 (1914, 40-50)˙ Ἐπιστ. 41, ἔνθ΄ ἀνωτ.. Πρβλ. καὶ Πενθέκτης ἐν Τρούλλῳ συνόδου, καν. 62. 
12. Ἔφιππος, Ὀβελιαφόροι, στὸν Ἀθήναιο 8, 58 (359 b). Ἀθήναιος, 8, 58-60 (359b˙ def˙ 360 ab). Αἰλιανός, Περὶ ζῴων 3, 9. Ἡσύχιος, λ. κορώνη˙ κορωνισταί.Ἰωάννης Τζέτζης, Ἱστ. 13, 237-267. 
13. Πουλολόγος, (καλανδίζω ). Φορτουνᾶτος (κάλαντα ), στὸ τοῦ Ἐμ. Κριαρᾶ, Λεξικὸ..., λ. καλανδίζω - κάλαντα. σημερινὴ δημοτικὴ γλωσσικὴ χρῆσι. 
14. Σήμερα στὴν Τερπνὴ γιὰ τὸν ἀγερμὸ τῆς 24 Δεκεμβρίου. 
15. Ψευδηρόδοτος, Ὁμήρου βίος, 33. Σούμμα, λ. Ὅμηρος. 
16. Πλούταρχος, Θησ. 22, 6-7. Σούμμα, λ. εἰρεσιώνη. 
17. Ἀθήναιος 8, 60 (360bcd). Εὐστάθιος, Εἰς Ὀδύσσ., φ 411-412 (1914, 40-50)˙ Ἐπιστ. 41, ἔνθ΄ ἀνωτ.. τὸ ἐκδίδουν καὶ οἱ ἐκδότες τῶν λυρικῶν ποιητῶν Bergk, Hiller, Crusius, Page, στὴν κατηγορία τῶν δημοτικῶν (populares). 
18. Ἀθήναιος 8, 59 (359d-360b). 
19. Ἡσύχιος, λ. κορώνη˙ κορωνισταί. 
20. Αἰλιανός, Περὶ ζῴων 3,9. 
21. Ἡσύχιος, λ. ἤμαιθον. καὶ ὁ Ἡρῴδας (Διδάσκ., 44) ἀναφέρει τρί᾽ ἤμαιθα. 
22. Ἔφιππος, στὸν Ἀθήναιο 8, 58 (359b). 
23. Ἰωάννης Τζέτζης, Ἱστ. 13, 250-267.
Ἡ μελέτη αὐτὴ πρωτοδημοσιεύτηκε τὸ 1999 στὸ περιοδικὸ ‘’Τερπνή’’, φ. 42 - 44 (2001 - 02). Μελέτες 4 (2008) Κύρια πηγή: http://www.philologus.gr/1/44----1450--600-x/142-2010-02-07-21-24-34
*Βλ. Βίοι Ομήρου, βίος Ηροδότου, στίχ. 462: «ταῖς νουμηνίαις προσπορευόμενος πρὸς τάς οἰκίας τάς εὐδαιμονεστέρας, ἐλάμβανε τι ἀείδων τὰ ἔπεα τάδε ἃ καλεῖται Εἰρεσιώνη, ὠδήγουν δὲ αὐτὸν καὶ συμπαρῆσαν αἰεὶ τῶν παίδων τινες τῶν ἐγχωρίων».
*Βλ. Βίοι Ομήρου, βίος Ηροδότου: «ᾔδετο δὲ τάδε τὰ ἔπεα ἐν τῇ Σάμῳ ἐπὶ πολὺν χρόνον ὑπὸ τῶν παίδων ὅτε ἀγείροιεν ἐν τῇ ἑορτῇ τοῦ Ἀπόλλωνος», (στιχ. 462

Σάββατο 23 Δεκεμβρίου 2017

Νεμρούτ, το «βουνό των θεών» και το Κουρδικό βασίλειο της Κομμαγηνής.


Στην Ανατολία, στο Κουρδιστάν Τουρκίας,  στα σαράντα χιλιόμετρα βόρεια της Kahta, υψώνεται το βουνό Νεμρούτ,  κοντά στο Αντιαμάν (Adıyaman) στην οροσειρά του Ταύρου.

Πρόκειται για ένα βουνό  2.150 μέτρων, το οποίο κοσμούν τεράστια αγάλματα που λαξεύτηκαν περισσότερο από 2000 χρόνια πριν την εποχή μας. Τα πέτρινα γλυπτά φθάνουν στο ύψος των δέκα μέτρων και απεικονίζουν τμήματα από αγάλματα,  λιοντάρια, αετούς, αρχαίους θεούς  και τον βασιλιά Αντίοχο Α’ ο Θεός, ο οποίος κυβέρνησε την Κομμαγηνή από το 86 π.Χ. έως το 38 π.Χ.


Κουρδικό βασίλειο της Κομμαγηνής – Kommagene (Κomajen) από το 162 π.Χ. ως το 72 μ.Χ.
Το Κουρδικό βασίλειο δημιουργήθηκε κοντά στην πόλη Αντιαμάν στο Κουρδιστάν της Τουρκίας, από την μεγάλη κουρδική φυλή Ζιλάν. Το βουνό του Νεμρούτ ήταν το πιο σημαντικό σημείο και πρωτεύουσα του βασιλείου. Ο Κούρδος βασιλιάς ονομαζόταν Νεμρούτ και η λέξη Νεμρούτ είναι κουρδική «Nemir» ή «Nemird» σημαίνει «αθάνατος». Το άλλο όνομα του Νεμρούτ είναι «κουρδικό βουνό».

Η ρίζα της λέξης «Kommagene» είναι ελληνική.  Στα κουρδικά «Kom» σημαίνει «μάζα, κοινό, πλήθος», ενώ   «gene» σημαίνει «φυλή, σόι, γένος».  Όταν ενώνονται οι δύο λέξεις και δημιουργείται το «Kommagene», σημαίνει «το σπίτι όλων». Επίσης σημαίνει «νομαδική φυλή».


Στην κορυφή του βουνού υψώνεται ένας τάφος-ιερό που πλαισιώνεται από αγάλματα 8-9 μέτρων με τον Αντίοχο στο κέντρο και γύρω του δύο λιοντάρια, δύο αετοί, θεοί αρχαιοελληνικοί, αρμενικοί και περσικοί, όπως ο Ηρακλής  – Vahagn , ο Δίας – Aramazd ή Oromasdes ( που συνδέεται με τον περσικό θεό Αχούρα Μάζντα -ο θεός του Ζωροάστρη ) , η Τύχη  και ο Απόλλωνας – Μίθρας. Τα ονόματα των θεών είναι χαραγμένα στα αγάλματα και τα κεφάλια των αγαλμάτων είναι διάσπαρτα σε όλη την περιοχή. Έχουν κοπεί οι μύτες και αυτό δηλώνει πως πρέπει να έχει γίνει σκόπιμα η καταστροφή, σε κάποια περίοδο εικονομαχίας της εποχής του Βυζαντίου.


Τα ευρήματα της κορυφής του βουνού έχουν όλα τα χαρακτηριστικά του κουρδικού πολιτισμού. Οι έγχρωμες ανθρώπινες φιγούρες, αποδεικνύουν πως το βασίλειο της Kομμαγηνής ήταν πρόγονοι των Κούρδων. Και κατά την περίοδο της βασιλείας, οι άνθρωποι ζούσαν ειρηνικά.

Αρχαία ανάγλυφα αναδεικνύουν πως εκείνη την περίοδο το όνομα του βασιλείου ήταν «Kummu» ή «Kummuhu».


Το βουνό του Νεμρούτ, θεωρείται πως είναι «το βουνό των θεών». Για τον λόγο αυτό λένε πως εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, το Φως γεννιέται από ανατολάς, από το Νεμρούτ και από εκεί ξυπνά ο πολιτισμός.

Ο Έλληνας ιστορικός Στράβων (7 π.Χ. έως 18 μ.Χ.) έγραψε το έργο Geografica και αναφέρει το βασίλειο της Κομμαγηνής. Λέει πως επρόκειτο για ένα μικρό βασίλειο μέσα στην άγρια φύση, οι οικογένειες ζούσαν στην πρωτεύουσα Σαμμοσάτα (σημερινό Σαμσάτ- Samsat). Ο Στράβων αναφέρει πως το βασίλειο ήταν επί της εποχής του μία ρωμαϊκή επαρχία και περιγράφει την πόλη ως εύφορη γη πλάι στον ποταμό Ευφράτη.

Τα ευρήματα της Κομμαγηνής είναι στην κορυφή του Νεμρούτ (2.150 μ), μέρος της οροσειράς Ταύρος.  Και ο βασιλιάς της Κομμαγηνής, Αντίοχος ο Α’ ο Θεός, είχε φτιάξει ένα μεγάλο προσωπικό τάφο, πλάι στον οποίο έχουν κατασκευαστεί ιερές αίθουσες. Ο βασιλιάς Αντίοχος ο Α’ έδωσε εντολή και κατασκευάστηκαν τεράστια αγάλματα, μεταξύ των οποίων το δικό του, ύψους 9 μέτρων.


Ανατολικά και δυτικά των ιερών, υπάρχουν δύο ταράτσες κατασκευασμένες από μεγάλες πέτρες και φθάνουν ύψος 8 με 10 μέτρα. Πάνω στις πέτρες αυτές, υπάρχουν αριστουργηματικά αγάλματα, ανάγλυφα και λαξευμένα γραπτά κείμενα. Η σειρά των αγαλμάτων τελειώνει με μία κεφαλή λιονταριού και ένα αετό. Ο λέων δείχνει την δύναμη, ως βασιλιάς των ζώων και ο αετός συμβολίζει την δύναμη του ουρανού, που φέρνει νέα και ειδήσεις από τους θεούς.

Έχει ανακαλυφθεί αρχαία επιγραφή όπου ο βασιλιάς της Κομμαγηνής  πολέμησε ενάντια στους Ασσύριους. Ο βασιλιάς των Ασσυρίων Σάργων κέρδισε τον πόλεμο και κατηγόρησε τον βασιλιά της Κομμαγηνής ότι ήταν ένας άθεος που δεν φοβόταν τους θεούς. Ο Σάργων αναφέρει στα κείμενα πως πήρε την γυναίκα και τα παιδιά του βασιλιά της Κομμαγηνής, αγόρια και κορίτσια, τα αποκτήματα και τον θησαυρό του και πήρε τελευταία τον λαό του και τους εξόρισε στην Μεσοποταμία.


Βασιλείς της Κομμαγηνής – Kommagene ( 163 ως 72 μ.Χ.)
• Πτολεμαίος ( 163-130 π.Χ.)

• Σάμιος ΙΙ ο Θεοσεβής Δίκαιος (130-109 π.Χ.)

• Μιθριδάτης Ι ο Καλλίνικος ( 109-86 π.Χ.)

• Αντίοχος ο Α’ ο Θεός (86-38 π.Χ.)

• Μιθριδάτης ΙΙ ο Φιλέλλην (38-20 π.Χ.)

• Αντίοχος ΙΙ  (29 π.Χ.)

• Μιθριδάτης III (20 -12 π.Χ.)

• Αντίοχος III ( 12 π.Χ – 17 μ.Χ.)

• Ήταν κάτω από την κυριαρχία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (17-38 μ.Χ.)

• Αντίοχος IV ο Επιφανής (38-72 μ.Χ.)


Ποιος ήταν ο βασιλιάς Αντίοχος Α’ Θεός;

Ο Αντίοχος Α’ Θεός ήταν βασιλιάς της Κομμαγηνής γιος του Μιθριδάτη A΄ Καλλίνικου και της Λαοδίκης, κόρης του Σελευκίδη Αντιόχου Η΄ Γρύπου, με καταγωνή από τους Αχαιμενίδες (από την πλευρά του πατέρα) και Μακεδόνας (απόγονος των Ελλήνων που έφθασαν εκεί επί Μεγάλου Αλεξάνδρου) από την πλευρά της μητέρας του.

Θεωρείται πως δημιούργησε μία λατρευτική πίστη στο όρος του Νεμρούτ  και έστησε ένα ταφικό μνημείο με τύμβο, αγάλματα και επιγραφές σε ανάγλυφες πλάκες γύρω του, για να τιμήσει τους θεούς, τον εαυτό του και τους θεοποιημένους προγόνους του.


Ανασκαφές στο Νεμρούτ.

Το ξεχωριστό μνημείο ανακαλύφθηκε το 1881 από τον γερμανό μηχανικό Karl Sester, που ήταν υπεύθυνος για την κατασκευή ενός δρόμου στην περιοχή της Ανατολίας. Αναζητώντας την διαδρομή από την Περσέπολη προς το Αιγαίο, έμαθε για τα αγάλματα του Νεμρούτ. Στην συνέχεια, στις ανασκαφές έλαβαν μέρος τούρκοι, αμερικανοί και άγγλοι αρχαιολόγοι κατά καιρούς. Το 1989 ο τούρκος αρχαιολόγος Sencer Şahin αφιερώθηκε στην αποκατάσταση των αρχαιοτήτων του Νεμρούτ.

Σχετικά με τον τάφο, τα στοιχεία ανέδειξαν την εξής περιγραφή:

Ο θάλαμος είναι σε σχήμα πυραμίδας και είναι τουλάχιστον 20 μέτρα μήκος, 8 μέτρα πλάτος και 10 μέτρα σε ύψος. Στενεύει μέχρι την οροφή. Περιέχει ένα μεγάλο κουτί που είναι πάνω από 6 μέτρα μήκος το οποίο είναι πολύ πιθανό η σαρκοφάγος του βασιλιά Αντιόχου. Φαίνεται να υπάρχουν πολλά μικρά αντικείμενα ή αγάλματα στο εσωτερικό του θαλάμου, αλλά οι σαρώσεις δεν μπορούν να προσδιορίσουν τι ακριβώς είναι. Ο θάλαμος είναι θαμμένος τουλάχιστον 50 πόδια κάτω από την κορυφή του Nεμρούτ και φαίνεται να είναι στο κέντρο αυτού .

Οι τομογραφίες ραντάρ αποκάλυψαν επίσης δύο άλλα μικρότερα σώματα που βρίσκονται αρκετά κοντά στο θάλαμο της πυραμίδας.

Ο τάφος έχει δημιουργηθεί από χοντρό γαρμπίλι και σήμερα έχει ύψος 50 μέτρων, ενώ στο παρελθόν πρέπει να ήταν κατά πολύ υψηλότερος. Ήταν ιδιαίτερα ασφαλής, κάτι που τον καθιστούσε απόρθητο, και γύρω του έχουν πλεχτεί θρύλοι, όπως αυτός μίας κρυφής εισόδου που όμως έχει μία βαριά κατάρα.



Τα αγάλματα θυμίζουν εκείνα στις Θήβες τις Αιγύπτου και έχουν υποστεί ζημιές από σεισμούς. Σήμερα τα κεφάλια έχουν τοποθετηθεί μπροστά από τα σώματα. Οι επιγραφές, οι οποίες βρίσκονται στις πλάτες των θρόνων των αγαλμάτων, περιλαμβάνουν τον «Νόμο» του Αντίοχου, δηλαδή το σύνολο των πολιτικών και θρησκευτικών μεταρρυθμίσεών του, και είναι γραμμένες στα Ελληνικά.

Σε ένα ανάγλυφο από πορόλιθο, διαστάσεων 1,70Χ2,40 μέτρων, διακρίνεται ένα λιοντάρι με την Σελήνη κρεμασμένη στο λαιμό του και 19 αστέρια χαραγμένα στο σώμα του. Τα τρία μεγαλύτερα από αυτά συμβολίζουν με ελληνικά γράμματα τους πλανήτες Άρη, Ερμή και Δία και έχουν 16 ακτίνες (όπως και το αστέρι της Βεργίνας), ενώ τα υπόλοιπα 16 μικρότερα αστέρια έχουν από 8 ακτίνες.


Η επιγραφή είναι το ωροσκόπιο της ανέγερσης του ιεροθεσίου από τον Αντίοχο Α’. Αντιστοιχεί στις 3 Ιουλίου του 62 π.Χ., περίπου στις 18:43 (Ahmet Talat Saygaç, 2007). Η σχεδίαση του λιονταριού παραπέμπει στα λιοντάρια της «Πύλης της Ιστάρ» της Βαβυλώνας.

Πάνω στο ανάγλυφο είναι χαραγμένο το: «ΠΥΡΟΕΙΣ ΗΕΡΑΧΛΕΟΣ ΣΤΙΛΒΟΟΝ ΑΠΟΛΛΟΝΟΣ ΠΗΑΕΤΟΝ ΔΙΟΣ». Το «ΠΥΡΟΕΙΣ ΗΕΡΑΧΛΕΟΣ» σημαίνει «το φλεγόμενο του Ηρακλή» και συμβολίζει τον κόκκινο πλανήτη Άρη (πλανήτη της φωτιάς στην αστρολογία), το «ΣΤΙΛΒΟΟΝ ΑΠΟΛΛΟΝΟΣ» σημαίνει «το ακτινοβόλο του Απόλλωνα» και συμβολίζει τον πλανήτη Ερμή, ενώ το «ΠΗΑΕΤΟΝ ΔΙΟΣ» σημαίνει «Φαέθων Διός» και αναφέρεται στον πλανήτη Δία.


Δημοσιεύσεις των αρχαιολόγων έχουν γίνει, μετά από τις κατά περιόδους έρευνες, όπως:

«Reisen in Kleinasien und Nordsyrien» (Βερολίνο 1890)

«Le Tumulus de Nemroud Dagh» (Κωνσταντινούπολη 1883)

«Forschungen in Kommagene» («Έρευνα στην Κομμαγηνή» 1938)

Το 1987 το βουνό Νεμρούτ αναδείχτηκε σε τοποθεσία παγκόσμιας κληρονομιάς από την UNESCO. Τα αγάλματα δεν έχουν αποκατασταθεί ακόμη στην αρχική τους θέση.


Το ηφαίστειο Νεμρούτ.

Το βουνό Νεμρούτ είναι ένα ανενεργό ηφαίστειο, το οποίο έχει πάρει το όνομά του από το βασιλιά Nimrod  (κυβέρνησε αυτή την περιοχή περίπου το 2100 π.Χ.) Τοπικές παραδόσεις συνδέουν το όνομα του ηφαιστείου με το θρυλικό ηγεμόνα , ο οποίος λέγεται πως ήταν υπεύθυνος για την κατασκευή του Πύργου της Βαβέλ .  Χρονικά του 16ου αιώνα αναφέρονται στον μύθο γι’ αυτόν. Οι εκρήξεις του Νεμρούτ αναφέρονται σε αρμενικές πηγές του 15ου αιώνα και κουρδικές πηγές του 16ου αιώνα.

Πιθανότατα σχηματίστηκε στις αρχές της Τεταρτογενούς Περιόδου, περίπου 1 εκατομμύριο χρόνια πριν. Οι πιο ισχυρές εκρήξεις σημειώθηκαν κατά την Πλειστόκαινο εποχή. Πολλές μικρές εκρήξεις σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια της Ολόκαινου εποχής, ενώ η τελευταία ήταν το 1692.


Η κορυφή του ηφαιστείου είναι μια μεγάλη καλντέρα που φιλοξενεί τρεις λίμνες στον κρατήρα. Η μία λίμνη γλυκού νερού, είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο λίμνη καλντέρας.

Η λίμνη Νεμρούτ τροφοδοτείται από θερμές πηγές, και γι ‘αυτό είναι θερμότερη στο κάτω μέρος από ό, τι στην επιφάνεια και δεν παγώνει το χειμώνα.

Η λίμνη Ιλύ (καυτή λίμνη ) χωρίστηκε από τη λίμνη Νεμρούτ σε κάποια αρχαία χρόνια λόγω ροής λάβας. Ως εκ τούτου, έχει περισσότερες ιαματικές πηγές και σε υψηλότερη θερμοκρασία. Το καλοκαίρι, πολλές φορές φτάνει τους 60 ° C , και κατά μέσο όρο είναι 6-8 ° C υψηλότερη από το αναμενόμενο για μια λίμνη του υψομέτρου της. Παρ ‘όλα αυτά , παγώνει εν μέρει το χειμώνα, λόγω του μικρού μεγέθους και βάθους.

Ένας χάρτης του 19ου αιώνα της περιοχής του ηφαιστείου δημιουργήθηκε από έναν Βρετανό ταξιδιώτη. Στην συνέχεια περιγραφές και χαρτογράφηση της περιοχής έκαναν κι άλλοι, συμπεριλαμβανομένου του Βρετανού αρχαιολόγου Austen Henry Layard , που διερεύνησε τα ερείπια του φρούριου Ουραρτού γύρω από τη λίμνη Βαν. Οι πιο σημαντικές μελέτες έγιναν με το θέμα της διδακτορικής διατριβής του Άγγλου επιστήμονα Felix Oswald, «Πραγματεία για την Γεωλογία της Αρμενίας » , η οποία αφιερώνει ένα μεγάλο μέρος  στο Νεμρούτ .

Στον 20ο αιώνα , η επιστημονική μελέτη του ηφαιστείου διακόπηκε από την πολιτική αστάθεια στην περιοχή. Μόνο στη δεκαετία του 1980 , με την επανάληψη των μελετών , το καθεστώς της κατάστασης του ηφαιστείου, άλλαξε από ανενεργό σε ηφαίστειο σε κατάσταση νάρκης.

Το Νεμρούτ είναι κύρια πηγή οψιανού, από την Λίθινη εποχή και εκτεταμένη προώθησή του σε όλη την Μεσοποταμία. Ένα αρχαίο κέντρο οψιανού για μεταποίηση και εμπόριο βρέθηκε στη λίμνη Βαν, η οποία ήταν μία από τις πρώτες εμπορικές διαδρομές.

Το κλίμα της καλντέρας είναι μοναδικό στην ευρύτερη περιοχή. Είναι το μόνο μέρος όπου τα φυλλοβόλα δέντρα μεγαλώνουν σε μεγάλα υψόμετρα, λόγω της υψηλής θερμοκρασίας και υγρασίας και της προστασίας από τους ανέμους από τα τοιχώματα της καλντέρας. Η καλντέρα φιλοξενεί επίσης μερικά λουλούδια και δέντρα μοναδικά για την περιοχή. Δύο είδη γλάρων ζουν και αναπαράγονται στις όχθες της λίμνης Νεμρούτ. Από τους αρχαίους χρόνους το κάτω μέρος της καλντέρας χρησιμοποιείται για βοσκοτόπια από τα κοντινά χωριά. Το βουνό έχει χιόνι για πέντε μήνες τον χρόνο και έχουν δημιουργήσει εγκαταστάσεις για σκι.

Στη δεκαετία του 1980 , οι Ιάπωνες ηφαιστειολόγοι μελέτησαν την εξέλιξη των αερίων στο εσωτερικό της καλντέρας του Νεμρούτ και απεφάνθησαν πως υπάρχει μία ήπια δραστηριότητα, κάτι που επιβεβαιώθηκε με τους μετέπειτα σεισμούς στην περιοχή.

Το Νεμρούτ μαζί με άλλα τρία ανενεργά ηφαίστεια του Κουρδιστάν Τουρκίας, Αραράτ, Tendürek και Süphan , βρίσκεται στην περιοχή, η οποία εκτείνεται ανάμεσα στις τεκτονικές πλάκες κατά μήκος των ορίων Αραβίας και Ευρασίας ως το έδαφος της Αρμενίας.














Πέμπτη 21 Δεκεμβρίου 2017

«Όσοι δεν θέλουν τη χριστιανική παιδεία να πάρουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία»...


«Νομίζω είναι της μόδας σήμερα να αμφισβητούνται τα πάντα, ενώ θεωρώ ότι υπάρχει σχέδιο, αυτή η παιδεία να χάσει τις αξίες της και η πατρίδα να χάσει ένα από τα στηρίγματά της».

Αυτά, μεταξύ άλλων, ήταν μερικά από τα σχόλια του Μητροπολίτη Πάφου Γεώργιου όταν κλήθηκε να τοποθετηθεί σχετικά με τις αντιδράσεις γονιών, εκπαιδευτικών και του Ομίλου Ανθρωπιστών Κύπρου για την εξομολόγηση που πραγματοποιήθηκε σε Δημόσιο Δημοτικό Σχολείο, εν ώρα μαθήματος, χωρίς να ειδοποιηθούν προηγουμένως οι γονείς των παιδιών.

Σε δηλώσεις του στην εκπομπή «Πρωτοσέλιδο» και τον Ανδρέα Δημητρόπουλο, ο Μητροπολίτης Πάφου, χαρακτήρισε τους αντιδρώντες ότι πάσχουν από το σύνδρομο του γενιτσαρισμού, ενώ τους παρότρυνε εάν δεν επιθυμούν τα παιδιά τους να ακολουθήσουν την ελληνοχριστιανική παιδεία στην οποία είναι βασισμένη η δημόσια εκπαίδευση, επικαλούμενος και το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, να γράψουν τα παιδιά τους σε Ιδιωτικά σχολεία.

«Δεν νομίζω ότι σε μία χώρα με τη συντριπτική πλειοψηφία του λαού της να είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, τέτοια θέματα πρέπει να θίγονται. Νομίζω, χάνουμε το μέτρο», συμπλήρωσε ο Μητροπολίτης.



Τι προηγήθηκε όμως;
Σύμφωνα με τον Όμιλο Ανθρωπιστών Κύπρου, ο οποίος μάλιστα προέβη σε καταγγελίες στο Υπουργείο Παιδείας, την Επίτροπο Διοικήσεως και στην Επίτροπο Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού για το περιστατικό, σε Δημόσιο Δημοτικό Σχολείο οργάνωσαν «Ιερά Εξομολόγηση» σε διδακτικό χρόνο, παραβιάζοντας την αρχή της ισότιμης μεταχείρισης όλων των θρησκειών.

«Η ενέργεια του σχολείου να προσκαλέσει ιερείς της ενορίας και να οργανώσει «Ιερά Εξέταση» στο σχολικό χρόνο και χώρο παραβιάζει την αρχή της ισότιμης μεταχείρισης όλων των θρησκειών και πλήττει τη θρησκευτική ουδετερότητα και αμεροληψία που οφείλει να διατηρεί το δημόσιο σχολείο κοσμικού κράτους, ενώ οδηγεί εμμέσως στον στιγματισμό των παιδιών των οποίων οι γονείς δεν επιθυμούν τη συμμετοχή τους σε αυτή εξωδιδακτική δραστηριότητα», σημειώνει σε επιστολή του ο Όμιλος Ανθρωπιστών Κύπρου.

Προς το παρόν, πέραν της άποψης του Μητροπολίτη Πάφου, δεν έχει τοποθετηθεί επίσημα κάποιος αρμόδιος φορέας επί του θέματος.




πηγή:http://city.sigmalive.com


Πέμπτη 14 Δεκεμβρίου 2017

Για μοναστήρια-φυλακές μιλούν γονείς μοναχών.



Μανιακούς θεωρεί ο δικηγόρος του μητροπολίτη Λεμεσού τους γονείς που κατήγγειλαν ότι τα παιδιά τους προσηλυτίστηκαν στον μοναχισμό, ενώ ο δικηγόρος της Εκκλησίας χαρακτήρισε φαιδρούς τους ισχυρισμούς τους. Τέλος, η δικηγόρος της Μονής Μαχαιρά κατηγόρησε τους γονείς για επιπολαιότητες και θεωρητικολογίες.

Σεβασμό ζήτησε αντιδρώντας ο πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Συγγενών και Φίλων Μοναχών, Ανδρέας Νεάρχου, ο οποίος κατέθεσε χθες ενώπιον του Δικαστηρίου στην υπόθεση αγωγής του ζεύγους Θεοδούλου εναντίον του μητροπολίτη Λεμεσού Αθανάσιου και του ηγουμένου Μαχαιρά Επιφάνιου για προσηλυτισμό του γιου τους.

Στην υπόδειξη των νομικών των κατηγορουμένων ότι οι μοναχοί εισήλθαν στα μοναστήρια με τη θέλησή τους και χωρίς να τους επηρεάσει κανείς, ο κ. Νεάρχου παρατήρησε πως μοναχοί σε μοναστήρια στα οποία επικρατεί η μεθοδολογία του Αγίου Όρους δεν επιτρέπουν καν στους μοναχούς να παρευρίσκονται στις κηδείες των συγγενών τους, ενώ απέχουν από γάμους και άλλες οικογενειακές εκδηλώσεις, και υπέδειξε πως αν ήταν πραγματικά ελεύθεροι, θα συμμετείχαν σε τέτοιες οικογενειακές εκδηλώσεις.

Ο κ. Νεάρχου υποστήριξε επίσης πως υποβάλλεται στους μοναχούς πως αν δεν εφαρμόζουν τους κανονισμούς των μοναστηριών, θα πάνε στην κόλαση. Τους δημιουργούν, είπε, ψυχολογική εξάρτηση και όταν κάποιοι παρόλα αυτά εγκαταλείψουν το μοναστήρι, λένε πως μπήκε ο δαίμονας μέσα τους.

Ο κ. Νεάρχου επικαλέστηκε δημοσίευμα του «Φ» με δηλώσεις του νυν Αρχιεπισκόπου και τέως μητροπολίτη Πάφου, ημερομηνίας 2/11/2002, στις οποίες έκανε λόγο για κύκλωμα προσηλυτισμού και καλούσε τους γονείς να προσέξουν τα παιδιά τους.

Πιο αναλυτικά, ο δικηγόρος του μητροπολίτη Λεμεσού, Μάριος Χαρτσιώτης, απευθυνόμενος στον κ. Νεάρχου ανέφερε: «Είσστε μια μικρή ομάδα 20 μανιακών ατόμων, τα οποία επειδή δυσαρεστήθηκαν από το γεγονός ότι τα παιδιά τους έγιναν μοναχοί, έβαλαν στόχο να κτυπήσουν και να τιμωρήσουν εξιλαστήρια. Είστε μικρή ομάδα, την οποίαν ουδείς θα ακολουθήσει στον παράλογο δρόμο σας», είπε.

Αντιδρώντας, ο κ. Νεάρχου ανέφερε: «Απορρίπτω ότι είμαστε μανιακοί. Ξεκινήσαμε με χειροφιλήματα προς τους ηγούμενους και όταν δεν βρήκαμε ανταπόκριση, ιδρύσαμε τον σύνδεσμο. Δεν κατηγορήσαμε κανέναν, αλλά τις πρακτικές που ακολουθήθηκαν και παράλληλα καταγγείλαμε και αποστέρηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Σε ερώτηση του δικαστή κατά πόσο ήταν θετική η εντύπωση που αποκόμισε για τον μητροπολίτη Λεμεσού από τις δύο ομιλίες του που παρακολούθησε, ο κ. Νεάρχου απάντησε πως αν περιοριζόταν μόνο σε αυτές, χωρίς να λάβει υπ' όψιν και τα υπόλοιπα δεδομένα που γνώριζε, τότε η εντύπωση θα ήταν θετική.

Λόγος για άσκηση ψυχολογικής βίας

Κληθείς από τον δικηγόρο της Εκκλησίας να απαντήσει με ποιον τρόπο ασκείται βία στους μοναχούς, ο κ. Νεάρχου, αφού διευκρίνισε ότι αναφέρεται σε ψυχολογική βία, πρόσθεσε: 

«Η πρώτη τεχνική που ακολουθείται είναι η εξομολόγηση. Υπήρξε άνθρωπος που εξομολογήθηκε επί τρεις ώρες. Ύστερα αρχίζει η πίεση να μην ακούει γονείς, να ακούει τον πνευματικό, ο οποίος σιγά-σιγά του λέει, ή θα με ακολουθήσεις και θα συνεχίσεις, ή θα πας στην κόλαση.

» Ένας άνθρωπος που μπαίνει σε αυτή τη διαδικασία, σε συνδυασμό με αποκοπή από οικογένεια και φίλους, με αγρυπνίες, επισκέψεις (οι οποίες προοπτικά πυκνώνουν) σε μοναστήρι, τότε δεν ενεργεί ελεύθερα και τελικά μπαίνει μυστικά σε αυτό, χωρίς καν ένα τηλεφώνημα στους γονείς του».

Ο κ. Νεάρχου ανέφερε, επίσης, πως όταν ένας άνθρωπος συνηθίζει να πηγαίνει στην εκκλησία μια φορά τον χρόνο και ύστερα από τρεις μήνες εκκλησιάζεται κάθε μέρα και στον χρόνο δεν βγαίνει από την εκκλησία, τότε κάτι συμβαίνει.

Ο κ. Νεάρχου παρατήρησε επίσης πως ενώ τις δεκαετίες 1960-1970 και 1980 έμπαιναν στα μοναστήρια ελάχιστοι (και κυρίως προέρχονταν από φτωχές οικογένειες, οι οποίες δεν τα έβγαζαν πέρα) την περίοδο 1992-2002 κατέληγε στα μοναστήρια ένας νέος κάθε μήνα. Τώρα, είπε, αυτοί που μπαίνουν σε μοναστήρια είναι κυρίως νέοι οι οποίοι εγκαταλείπουν τις σπουδές τους στη μέση. «Δεν σας προβληματίζει το ότι στην πλειονότητά τους είναι κάτω των 25 ετών, μια περίοδο της ζωής τους που δεν είναι ώριμοι να αποφασίσουν;», διερωτήθηκε.

«Είναι ώριμοι να ψηφίσουν και δεν είναι ώριμοι να αποφασίζουν να μπουν σε μοναστήρι;», διερωτήθηκε ο δικηγόρος του Μητροπολίτη Λεμεσού.

«Άλλο είναι να ψηφίζεις ή να παίρνεις οποιαδήποτε απόφαση την οποία πιθανώς να διαφοροποιήσεις στο μέλλον και άλλο να παίρνεις μια απόφαση η οποία θα καθορίζει το υπόλοιπο της ζωής σου» είπε. «Όταν είσαι 18 χρόνων και μίας μέρας δεν σημαίνει πως δεν είσαι μικρός» είπε. «Δεν είναι δυνατόν να χρειάζεσαι απολυτήριο για να ταξιδέψεις από τη μια πόλη στην άλλη» συμπλήρωσε.


πηγη: philenews.com

Τετάρτη 13 Δεκεμβρίου 2017

Χαμένη Ατλαντίδα: Τα ευρήματα που ξεκλειδώνουν το μυστήριο της μυθικής πόλης του Πλάτωνα.


Όταν το 1870 οι ανασκαφές του Ερρίκου Σλήμαν στη βορειοδυτική Τουρκία έφερναν στο φως την Ομηρική Τροία, πολλοί ήταν εκείνοι που ένιωσαν να… δαγκώνουν τη γλώσσα τους.

Ο κορυφαίος Γερμανός αρχαιολόγος είχε λοιδορηθεί και χλευαστεί ακόμα και από μέλη της επιστημονικής κοινότητας για την επιμονή του να ανακαλύψει κάτι που «λέγεται ότι υπήρξε». Η αναζήτηση της Τροίας διήρκεσε αιώνες και λόγω έλλειψης στοιχείων από κάποιο σημείο της ιστορίας κι έπειτα έλαβε διαστάσεις μύθου.

Η απόδειξη ότι ο αρχαίος πολιτισμός που πολέμησαν οι Έλληνες τον 13ο ή 12ο αιώνα π.Χ. (ή και τους δύο) δεν ήταν αποκύημα της φαντασίας του Ομήρου, αποτελεί το βασικό επιχείρημα εκείνων των «ρομαντικών» που εξακολουθούν να αναζητούν τα ίχνη της χαμένης Ατλαντίδας.
Και δεν είναι καθόλου λίγοι ώστε να χαρακτηριστούν αναφανδόν «γραφικοί». Πέντε διαφορετικές επανδρωμένες αποστολές αναζητούν παράλληλα τον περιλάλητο θαμμένο υποθαλάσσια πολιτισμό σε πέντε διαφορετικές περιοχές της Γης.

Μία από αυτές είναι και η ομάδα του δημιουργού του Τιτανικού και του Άβαταρ, Τζέιμς Κάμερον. «Η ανακάλυψη της ιστορικής και αρχαιολογικής αλήθειας πίσω από το μύθο της Ατλαντίδας ήταν κάτι που πάντα με γοήτευε», δήλωνε ο διάσημος σκηνοθέτης, κατά τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ «Search for Atlantis», για λογαριασμό του «National Geographic Channel».




Επικεφαλής της αποστολής ήταν ο αρχαιολόγος Ρίτσαρντ Φρόιντ από το Πανεπιστήμιο του Χάρτφορντ. Την ομάδα πλαισίωναν και άλλοι επιστήμονες, καθώς και ο βραβευμένος με Emmy σκηνοθέτης Σίμτσα Τζεϊκομποβίτσι.
Το ντοκιμαντέρ ξεκινούσε από την Ελλάδα με κατεύθυνση τον Ατλαντικό Ωκεανό. Μεταξύ άλλων η ομάδα ταξίδεψε σε Σαντορίνη, Μάλτα, Σαρδηνία και Αζόρες, αναλύοντας για κάθε μια εξ’ αυτών των περιοχών τα σχετικά ευρήματα και τα δεδομένα της «υποψηφιότητας» τους ως έδρα της χαμένης Ατλαντίδος.

«Πρόκειται για την πιο εξελιγμένη, εκτεταμένη και καινοτόμο έρευνα που έχει γίνει ποτέ για το σκοπό αυτό», υποστήριζε ο Φρόιντ και πράγματι τα ευρήματα ήταν εντυπωσιακά.

Χρησιμοποιώντας προηγμένα τεχνολογικά μέσα, όπως δορυφορικές εικόνες, πολλαπλές φασματικές απεικονίσεις, αλλά και τα ειδικά ραντάρ που «βλέπουν» καθαρά σε μεγάλα βάθη κάτω από το έδαφος, οι ερευνητές έφτασαν σε μια απροσδόκητη ανακάλυψη. Και μάλιστα, όχι στις προαναφερόμενες τοποθεσίες, αλλά δυτικά των στενών του Γιβραλτάρ, περιοχή που βάσει των αναφορών του Πλάτωνα μοιάζει η επικρατέστερη για να κρύβει στο βυθό της τη μυθική Ατλαντίδα.



Οι περιοχές των πέντε διαφορετικών αποστολών για την ανακάλυψη της Χαμένης Ατλαντίδος



Αυτό που εντοπίστηκε στα έγκατα του Ατλαντικού Ωκεανού ήταν έξι μεγάλες πέτρινες άγκυρες, από την εποχή του Χαλκού. Ποτέ ξανά δεν έχουν βρεθεί τόσες πολλές συγκεντρωμένες σε ένα σημείο άγκυρες στον Ατλαντικό Ωκεανό. Εκτιμάται ότι είναι περίπου 4.000 ετών και υποδηλώνουν ένα αγκυροβόλιο ή λιμάνι σε ένα σημείο του Ωκεανού, όπου κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι θα τις έβρισκε.
Μαζί, ήρθαν στην επιφάνεια και άλλα ευρήματα που οδήγησαν τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι εκεί βρισκόταν κάποιο μεγάλο λιμάνι, από το οποίο απέπλεαν οι τολμηροί θαλασσοπόροι της εποχής για να βγουν στον ανοικτό ωκεανό.

«Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι υπάρχουν τεράστιες περιοχές που κάποτε κατοικούσαν άνθρωποι και τώρα βρίσκονται εκατοντάδες πόδια κάτω από το νερό», δήλωσε ο ωκεανολόγος Μπιλ Λέιντζ, που πήρε μέρος στην αποστολή.

«Είναι πιο εύκολο να βρει κάποιος ψύλλο στα άχυρα, παρά άγκυρες της εποχής του Χαλκού στον Ατλαντικό», είπε χαρακτηριστικά ο Τζεϊκομποβίτσι και πρόσθεσε: «Πρόκειται για άγκυρες ηλικίας 3.000 ή 4.000 ετών, οι οποίες λόγω του μεγέθους τους υποδηλώνουν ένα πολύ μεγάλο σκάφος. Αυτό μας δείχνει ότι αρχαία μεγάλα καράβια έπλεαν σε αυτή την περιοχή πριν από τόσα χρόνια. Αν σε μερικές καταδύσεις βρίσκουμε έξι τέτοιες, πρέπει να υπάρχουν χιλιάδες εκεί έξω, επιβεβαιώνοντας τις γραφές του Πλάτωνα για ένα μεγάλο λιμάνι λίγο πιο πέρα από τις Ηράκλειες Στήλες».



Ο Κάμερον και ο Τζεϊκομποβίτσι στο κυνήγι του χαμένου θησαυρού

Ο μύθος της χαμένης Ατλαντίδος, της ηπείρου που χάθηκε στα βάθη της θάλασσας, εξάπτει εδώ και αιώνες τη φαντασία του κόσμου, παραμένοντας ένα διαχρονικό άλυτο μυστήριο. Ένα μυστήριο που «κληροδότησε» αποκλειστικά ο Πλάτωνας στους ανθρώπους, αναφέροντας την Ατλαντίδα στα δύο κοσμολογικά έργα του, τον «Τιμαίο» και τον «Κριτία», που γράφτηκαν την περίοδο 360-347 π.Χ.
Από τότε πάνω από 7.000 συγγραφείς από την αρχαιότητα έως σήμερα έχουν κάνει αναφορές στο χαμένο νησί. Οι σχετικές εργασίες περιγράφουν τους κατοίκους της ως πολύ πνευματικούς, με εξαιρετικά προηγμένη τεχνολογία και τεράστια επιρροή στον τότε κόσμο, την εποχή ακμής του πολιτισμού.

Ο Πλάτωνας αναφέρεται δύο φορές συγκεκριμένα στην Ατλαντίδα στους φιλοσοφικούς διαλόγους του, σε αυτά τα δύο έργα. Πολλοί μελετητές θεωρούν ότι ο μεγάλος φιλόσοφος έκανε μια απλή αλληγορία για την υπεροχή της έννοιας της Πολιτείας. Ο ερευνητής Τσαρλς Όσερ, καθηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, υιοθετεί μια άλλη, επικρατούσα, θεωρία.

Στην εξιστόρηση του Πλάτωνα η Ατλαντίδα χάνεται σε ένα «μερόνυκτο» από μια τεράστια καταστροφή. Πολλοί ταυτίζουν αυτή την εξαφάνιση με την τιμωρία των θεών. Σύμφωνα με τον Όρσερ ο μύθος της Ατλαντίδας είναι μια ιστορία για την ηθική και πνευματική πτώση των ανθρώπων, που ζούσαν παλιά σε έναν ιδιαίτερα προηγμένο, ουτοπικό πολιτισμό. Έγιναν όμως άπληστοι, μικροπρεπείς και χάνοντας το δρόμο τους, στράφηκαν προς ανήθικες επιδιώξεις. Αποτέλεσμα αυτής της «ηθικής πτώχευσης» ήταν να προκαλέσουν την οργή των θεών.

Όπως γράφει ο Πλάτωνας, την ιστορία της χαμένης ηπείρου ανέφερε στο Σόλωνα ένας ηλικιωμένος Αιγύπτιος ιερέας όταν ο Αθηναίος νομοθέτης είχε επισκεφτεί την Αίγυπτο.
Του περιέγραψε ένα πολύ μεγάλο νησί στον Ατλαντικό Ωκεανό, κοντά στην περιοχή που στην αρχαιότητα ονομαζόταν Ηράκλειες Στήλες (το σημερινό στενό του Γιβραλτάρ), ανταγωνιστικό της Αθήνας σε ναυτική δύναμη.



Σε ελεύθερη μετάφραση η αναφορά έχει ως εξής: «Το νησί βρισκόταν πέρα από τα στενά που ονομάζεται Ηράκλειες Στήλες και ήταν μεγαλύτερο από τη Λιβύη και τη Μικρά Ασία μαζί. Σε αυτό λοιπόν το νησί, την Ατλαντίδα, υπήρχε ένα βασίλειο με τεράστια δύναμη, που εξουσίασε όλη εκείνη την περιοχή, πολλά άλλα νησιά και τμήματα της ηπείρου. Ακόμα, οι βασιλιάδες του εξουσίαζαν αρκετές χώρες από τα στενά στη Βόρεια Αφρική ως την Αίγυπτο και στην Ευρώπη μέχρι την Τυρρηνία (Ιταλία).

Η μεγάλη αυτή δύναμη επιχείρησε να υποτάξει και τη δική μου χώρα (Αίγυπτος) και τη δική σου (Ελλάδα) και ολόκληρη την περιοχή μέσα από τα στενά. Τότε, Σόλωνα, η χώρα σου (Αθήνα) νίκησε τους εισβολείς και μας έσωσε από τη σκλαβιά. Έπειτα όμως έγιναν μεγάλοι σεισμοί και πλημμύρες και, μέσα σ’ ένα φοβερό μερόνυχτο, το νησί της Ατλαντίδας το κατάπιε η θάλασσα κι εξαφανίστηκε».

Αυτό, είπε ο ιερέας στο Σόλωνα, έγινε 9.000 χρόνια πριν από την εποχή τους.
Στον «Κριτία», ο Πλάτωνας περιγράφει αναλυτικά την Ατλαντίδα, την ιστορία, τη γεωγραφία και τους κατοίκους της. Αναφέρει ότι έχτισαν επιβλητικά παλάτια, ναούς και λιμάνια, καθώς και έναν ναό το κέντρο του βασιλικού παλατιού, αφιερωμένο στον Ποσειδώνα.

Οι μελετητές χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Αυτούς που θεωρούν καθαρά μια μυθολογική Πλατωνική επινόηση την Ατλαντίδα και εκείνους που πιστεύουν ότι πρόκειται για μια αφήγηση με ιστορικό υπόβαθρο.

Για όλους αυτούς αιτία της εξαφάνισής της στάθηκε ένα εφιαλτικό τσουνάμι, που την έθαψε κάτω από τόνους λάσπης.
Μεταξύ αυτών και ο εξερευνητής Ρόμπερντ Μπάλαρντ, που το 1985 ανακάλυψε το ναύαγιο του Τιτανικού. «Ο μύθος της Ατλαντίδας φαίνεται αληθινός γιατί μιλάει για κατακλυσμιαίες πλημμύρες και ηφαιστειακές εκρήξεις, που έχουν συμβεί σε όλη τη διάρκεια της γήινης ιστορίας. Υπάρχει άλλωστε ένα παράδειγμα που έχει αρκετές ομοιότητες με την ιστορία της καταστροφής της Ατλαντίδας. Είναι η τεράστια ηφαιστειακή έκρηξη που κατέστρεψε το νησί της Σαντορίνης, περίπου 3.600 χρόνια πριν. Την ίδια περίπου εποχή φαίνεται να εξαφανίζεται ξαφνικά ο προηγμένος Μινωϊκός πολιτισμός της Κρήτης».




Το μόνο στοιχείο των ευρημάτων που δεν ταιριάζει με την περιγραφή της μυθικης Ατλαντίδος είναι η διάρκεια «ζωής» τους, καθώς ο Πλάτωνας τοποθετεί χρονικά περί το 9.000 π.Χ. την καταστροφή της.

Αν όμως ταίριαζε κι αυτό, η ιστορία θα είχε επαναληφθεί περίπου ως… φάρσα. Και πολλοί θα είχαν ήδη… δαγκώσει τη γλώσσα τους.